1e etappe

1. Het beeld stelt een kaaiwerker voor (de dorpsbewoners spreken liever over een kaaigast). Hier in de haven laadde en loste hij landbouwproducten de schepen in en uit, zoals meekrap of vlas. Van meekrap werd een verfpoeder gemaakt om textiel rood te kleuren. Van vlas werd textiel gemaakt. Welk textiel? ANTW: Linnen
2. Na de bietenoogst lag vroeger menig stapel suikerbieten (suukerpeeën in dialect) op de kade te wachten op verscheping. Het seizoen waarin bieten vervoerd worden, heeft een speciale naam. Vind deze naam door de rebus hieronder op te lossen. ANTW: Bietencampagne
3. Voor welk gewas is aan de kade zeker een opslag geweest, als u moet afgaan op de naam van een van de gebouwen? ANTW: Koren
4. Het havenkanaal van Oude-Tonge komt uiteindelijk uit in het water de Krammer. Vroeger was dit brak water. Na de afsluiting in 1987 door de Philipsdam ging het bergafwaarts met de waterkwaliteit. Er zijn (omstreden) plannen om het water weer zout(er) te maken. Lang geleden was zoutwinning hier een bron van inkomsten. Zout werd gewonnen uit de verbranding van veen dat door de zee overspoeld is geweest. Het afgraven van dit zoute veen heet selnering. Wat is hetzelfde als selnering? ANTW: Beide zijn goed
5. Het woord “bloed” in bloedkoraal heeft gelukkig niets met martelen te maken, maar met de kleur ervan. Van dit oranje- en roodkleurige koraal maakte men kralen voor sieraden. Bloedkoraal was in de 19^e eeuw zeer populair als onderdeel van de lokale klederdracht. Door overbevissing is het zeldzaam geworden. Waar kwam het bloedkoraal vandaan? ANTW: De Middellandse Zee
6. Galgen werden vroeger gebruikt voor de uitvoering van de zwaarste straf: de doodstraf. Hoewel er op Flakkee zeker galgen waren om misdadigers op te hangen, worden galgen volgens het Flakkeese dialect gebruikt om: ANTW: je broek op te houden (bretels)
7. De verbinding met het vasteland ofwel “de overkant” was altijd via water. De twee belangrijkste veerverbindingen zijn geweest: het noordelijke veer Middelharnis-Hellevoetsluis en het zuidelijke veer Ooltgensplaat (Sluishaven)-Dintelsas. Het noordelijke veer was gevoeliger voor winterweer dan het zuidelijke veer. Het zuidelijke veer hoefde daarom zelden uit de vaart gehaald te worden. De eerste vaste oeververbinding werd in 1964 uitbundig gevierd met een manifestatie genaamd “Flakkee uit zijn isolement”, ook bekend als de: ANTW: FLUZI
8. Nederland werd op 5 mei 1945 bevrijd. Vanwege de geïsoleerde ligging kwamen er maar geen geallieerde troepen naar Goeree-Overflakkee. Hierdoor werd pas later een bevrijdingsfeest door de lokale bevolking ingezet. Op welke datum viert het eiland haar onofficiële Bevrijdingsdag? ANTW: 19 mei
9. Hoewel akkerbouw op de vruchtbare kleigronden rondom Oude-Tonge het vaakst voorkwam, was er ook veeteelt. Hooi voor vee werd met de hooiwagen van het land naar het erf vervoerd. Op welke afbeelding ziet u ook een hooiwagen?                ANTW: C
10. Het paard was vroeger onontbeerlijk voor de bevolking. Paarden trokken karren, landbouwwerktuigen en koetsen. Als werkdier overkwam een paard daarom vaker een ongeluk dan ander vee. Vandaar kwamen bij de noodslacht relatief veel paarden terecht. Na huisnummer 55 lijkt een gelukkiger paard een praatje te maken met een ander dier dat vroeger ook voor een kar kon worden gespannen. Om welk ander dier gaat het? ANTW: Een hond
11. De kleinschalige bierbrouwerij Buutegeweun op huisnummer 35 maakt speciale bieren met Flakkeese namen als Deurzuuper, Meraekels, Kelluf, ’n Opdoender, Gortig Tuugie en Dongderstraele. Vaak verwart men pils met bier. Pils is namelijk een biersoort en is vernoemd naar de stad waar het voor het eerst gebrouwen werd, vandaar de aanduiding Pilsener bier. Als u om een pilsje vraagt, vraagt u eigenlijk naar een bier uit: ANTW: Tsjechië
12. Zoek op het plein naar de gevelsteen uit 1757. Kruis de eerste letter van de naam van het werktuig aan dat op de gevelsteen is afgebeeld: ANTW: P (van ploeg)
13. Grippeschieter (greppelschijter in het Nederlands) is de bij- of scheldnaam voor een inwoner van Oude-Tonge. Landarbeiders waren op het land voor hun sanitaire stop nu eenmaal aangewezen op een greppel of iets dergelijks. Een iets minder gebruikte bijnaam voor de dorpsbewoners is: ANTW: Kaoischieter
14. Bij Piano Atelier Frans Pietjouw klinken de prachtigste klanken uit piano’s en vleugels. Maar hoe klinkt de eerste regel van het Flakkeese volkslied? ANTW: Flakkee is un eiland en ‘t waeter is brêêd
15. Hier in de Parochiale School werd katholiek onderwijs gegeven. Vóór 1820 waren lijfstraffen in het onderwijs nog toegestaan. Wanneer een scholier zich misdroeg, kreeg hij een stoffen vogel toegeworpen. Die moest hij dan bij de meester brengen om vervolgens zijn straf te ontvangen. Bijvoorbeeld een pijnlijke klap van de plak (een houten lat) op de vingers. Hoe heet deze stoffen vogel? ANTW: De pechvogel
16. Oude-Tonge is als zwaarst getroffen dorp onlosmakelijk verbonden met de Watersnood van 1953, ook wel de Sint-Ignatiusvloed geheten. Andere overstromingen die het eiland troffen, waren onder andere de Sint-Elisabethvloed (1421), de Sint-Felixvloed (1530) en de Sint-Pontiaansvloed (1552). Vanwaar deze namen van heiligen? ANTW: Een vloed werd vernoemd naar de desbetreffende naamdag van de heilige
17. Naast mensen zijn ook veel dieren op het eiland bij de Ramp omgekomen, bijvoorbeeld 350 paarden. De meeste dierlijke slachtoffers (22.000) op het eiland waren: ANTW: kippen
18. Bij de Ramp zijn 4.500 koeien omgekomen. Hoeveel koeien ziet u vandaag de dag op dit stuk van de Hilstraat? ANTW: 1
19. Genoeg van al deze getallen? Op de hoek bij Van Otzel Financieel Advies weet men goed raad met cijfers, want zij verzorgen de boekhouding en administratie voor hun klanten. Maar hoe goed bent u met letters? Welke zes letters houdt u over na de volgende rebus? En als u die letters uit de naam “Van Otzel” verwijdert, welke twee letters houdt u dan nog over? ANTW: De twee overgebleven letters zijn: OT
20. De begraafplaats kwam hier te liggen omdat begraven in en rondom de dorpskerk in de Kerkring om verschillende redenen problematisch werd. Een van de redenen was van hygiënische aard. De graven in de kerken konden namelijk stinken. Een graf in een kerk was veelal van een rijk persoon: vandaar de uitdrukking “rijke stinkerd”. Op deze begraafplaats staan niet veel stenen. Niet alleen heeft de Ramp de begraafplaats beschadigd, maar ook plaatste men vroeger vaak geen steen uit: ANTW: beide antwoorden zijn goed
21. In de vlag van de kerk iets verderop rechts staat een vis afgebeeld. Dat is het Ichthus-symbool. Ichthus is Grieks voor vis. Elke letter in het Griekse woord is een afkorting voor een woord. Zo ontstaat de zin: Jezus Christus Gods Zoon (en/de) Redder. Noteer de letter die het meeste voorkomt in de naam van deze kerk? ANTW: De meest voorkomende letter is: E
22. Op de kruising ziet u rechts zalencentrum De Grutterswei. Daarin bevindt zich een sporthal. Jan Pieterse, geboren in Oude-Tonge in 1942, won in 1963 de Ronde van Oostenrijk en het jaar erop goud op de Olympische Spelen in Tokyo. Welke sport beoefende Pieterse? ANTW: Wielrennen
23. Op het eiland zijn veel straten vernoemd naar leden van de Koninklijke Familie. Toen Koning Willem III in 1890 overleed, was zijn dochter Wilhelmina nog te jong om te regeren. Haar moeder Emma nam als regentes het koninklijk gezag waar. Een andere naam voor de Watersnood van 1953 is een naam vernoemd naar een lid van de Koninklijke Familie. De overstroming heet niet alleen de Sint-Ignatiusvloed, maar ook de: ANTW: Beatrix-vloed
24. Oude-Tonge kreeg van Zweden geschenkwoningen. In het gehele rampgebied waren het ook andere landen die woningen gaven, namelijk Oostenrijk, Denemarken, Finland, Noorwegen en Frankrijk. Frankijk schonk één woning. Welk land schonk met 326 geschenkwoningen de meeste woningen aan Nederland? ANTW: Noorwegen
25. Het beeld vóór de nieuwe Zweedse woningen heet Uit de modder herrezen. Het herdenkt daarmee de wederopbouw van het dorp na de Ramp. In 1647 overkwam het dorp een andere ramp. Een grote brand verwoestte veel gebouwen, waarbij belangrijke archieven van en over het dorp verloren gingen. Toen is het dorp uit de as herrezen. Welk dier staat volgens de Griekse mythologie symbool voor de herrijzenis uit zijn eigen as? ANTW: Feniks
26. De komst van de vele bedrijven heeft het dorp welvaart gebracht. Met een gemiddeld bruto jaarinkomen van EUR 26.200 per hoofd van de bevolking in 2020 behoort Oude-Tonge tot de top vijf van de plaatsen op het eiland. Het dorp Herkingen is met EUR 24.100 de hekkensluiter. Welke vier plaatsen in volgorde van inkomen per hoofd van de bevolking moet Oude-Tonge laten vóórgaan? ANTW: Goedereede, Ouddorp, Stad aan ’t Haringvliet, Middelharnis
27. RTM is de afkorting voor Rotterdamsche Tramweg Maatschappij. Welke twee letters houdt u over van “Rotterdamsche” na het maken van de volgende rebus: ANTW: De twee overgebleven letters zijn: R S
28. In woonzorgcentrum Ebbe en Vloed wonen de oudere dorpsbewoners met zorgbehoeftes van uiteenlopende aard. Wat zorgt ervoor dat de getijden eb en vloed optreden? ANTW: De zwaartekracht van de maan (en een beetje van de zon)
29. De Melkweg is een sterrenstelsel met 200 tot 400 miljard sterren en 100 miljoen zwarte gaten. Een Flakkeese termien heeft ook gaatjes. Op welke afbeelding ziet u een termien? ANTW: B
30. Het witte gebouw op de hoek is het kerkgebouw van de Gereformeerde Gemeente. In de 19^e eeuw ontstond er een beweging waarbij diverse kerkelijke gemeenten zich afscheidden van de Nederlandse Hervormde Kerk. Daarna ontstonden diverse kerkstromingen van gereformeerde gezindte. De Gereformeerde Gemeenten verenigden zich in 1907 en is daarmee een betrekkelijk nieuwe kerkstroming, maar die vasthoudt aan traditionele Bijbelse waarden. Welk land was in het jaar 301 het eerste land ter wereld dat het christendom als staatsgodsdienst aannam? ANTW: Armenië
31. Links staan huizen die in de jaren vijftig van de vorige eeuw zijn gebouwd. Dit type woning komt veel voor op het eiland. Er moest na de Ramp namelijk veel gebouwd worden om de bevolking weer van huisvesting te voorzien. Hulp aan het rampgebied kwam niet alleen van Europese landen maar ook van ver, zoals Zuid-Afrika. Dat land deed een nogal opmerkelijke schenking aan Nederland, namelijk: ANTW: 180 flessen po
32. Veel militairen kwamen naar het rampgebied. Niet om te vechten, maar om de bevolking te hulp te schieten. Welk militair geschut treft u daarentegen in een van de tuinen aan? ANTW: Tank
33. Jozef verbleef tezamen met Maria in een stal toen Jezus werd geboren. Een traditionele kerststal toont ook andere figuren: de drie wijzen uit het Oosten en herders. Meestal worden ook een ezel en een os afgebeeld, soms ook enkele schapen en een kameel. Aan een van de gevels in de Jozefdreef is een tegeltableau bevestigd, dat een oogsttafereel voorstelt. Hoeveel dieren staan daarop afgebeeld? ANTW: 4
34. Een inwoner van Oude-Tonge valt te herkennen aan hoe hij het getal 55 uitspreekt. Dat wijkt af van hoe andere Flakkeeënaren dit getal uitspreken. Jammer genoeg kunt u het de bewoner van Jozefdreef 55 niet vragen, want er is geen huisnummer 55 in deze straat. Hoe spreekt een inwoner van Oude-Tonge het getal 55 uit? ANTW: Vijfenvijftig
35. Achter de Capelleweg beginnen de vruchtbare polders die uitermate geschikt zijn voor landbouw. Veel mannen en vrouwen werkten vroeger dan ook als landarbeider op het land. Een toilet was er niet. Voor de dames bestond er daarom een speciale onderbroek: zonder achterkant. Zo konden zij op het land toch hun behoefte doen zonder zich te hoeven ontbloten. Hoe heet zo’n onderbroek in het Flakkees? ANTW: operiejtuugje (NL: open rijtuigje)
36. In het gebouw aan de overkant is Dierenartsenpraktijk Oude-Tonge gevestigd. Als u een kuus bij een Flakkeese dierenarts komt brengen, dan zal hij zeggen: ANTW: “Ik zal uw varken snel weer beter maken.”
37. Menig landarbeider zal hier met zijn stikzak (broodzak) gelopen of gefietst hebben op weg naar het land in de polder om voor de boer te gaan werken. Vaak moest er vuulte (onkruid) gewied worden. Dat werd gedaan met een schrepel. Welke van de onderstaande afbeeldingen is een schrepel? ANTW: A
38. Het noodlot bleef ook de bemanning van een Brits vliegtuig op 21 juli 1944 in de achterliggende Molenpolder niet gespaard. Op de Zuiddijk werd u al over deze vliegtuigcrash verteld. Ondanks de klap waren er nagenoeg geen getuigen, omdat: ANTW: de meeste dorpsbewoners wegens de inundatie geëvacueerd waren
39. Molen De Korenbloem maalde uiteraard koren. Maar hoe ziet een korenbloem er eigenlijk uit? ANTW: C
40. Vroeger had men geen wekker. Het was niet een kraaiende haan, die de mensen wakker maakte om aan het werk te gaan. Dit werd door de porder gedaan. De porder was vaak ook de nachtwaker van het dorp. Hij klopte tegen betaling op de deur of het raam om mensen wakker te “porren”. Welke dierenhoofd of welke dierenkop is de eerste deurklopper die u tegenkomt? ANTW: B Leeuw
41. Links beneden de dijk (Schoolstraat) bevindt zich Van Kempen Interieurs. Van Kempen weet dat het tof wonen is op het eiland. Het personeel helpt de klanten graag om het wonen hier nog toffer te maken. Maar wat is ook TOF ofwel: Trots op Flakkee? ANTW: Een tijdschrift ter promotie van alles wat met het eiland te maken heeft
42. Honger gekregen? Als u de letters van de vragen 13, 20, 22 en 28 achter elkaar zet, dan krijgt u de naam van een gerecht dat Flakkeeënaren graag met spek eten. ANTW: POTERS 2^e ETAPPE
43. Hier bevindt zich de sluis van het achterliggende spui. Door water uit het spui af te voeren werd verzanding van de haven tegengegaan. Zo bleef de haven op diepte. Een bekend Spui ligt op het bord van het Monopoly-spel. In welke stad ligt het Spui daar? ANTW: Den Haag
44. Schone jachthavens als die van Oude-Tonge krijgen een internationale milieuonderscheiding in de vorm van een vlag. Welke kleur heeft deze vlag? ANTW: Blauw
45. Waarom werden de slachtoffers juist hier begraven? ANTW: De Algemene Begraafplaats en de Rooms-Katholieke Begraafplaats stonden onder water
46. Vluchten voor water is het dorp niet vreemd. In 1956 ving het dorp zelf vluchtelingen op. Die waren op de vlucht voor het Sovjet-regime. De vluchtelingen werd verteld over de Ramp. Het greep hun dusdanig aan, dat zij van hun zakgeld een krans kochten en deze hier op de begraafplaats legden. Uit welk land kwamen deze vluchtelingen? ANTW: Hongarije
47. Hulpverlening na de Ramp kwam moeizaam op gang. Uitgevallen communicatiemiddelen en de geïsoleerde ligging speelden het eiland parten. Toen er eenmaal hulpverlening kwam, viel er onder de hulpverleners een slachtoffer te betreuren door een ongeluk met de rotor van een helikopter. Ook hij ligt hier begraven. Op het informatiebord aan het begin van de dijk kunt u vinden wat zijn functie was, namelijk: ANTW: Korporaal
48. Hoe heet dit relatief jonge energiebedrijf? ANTW: Deltawind
49. Omdat de huizen aan de Oostdijk wat hoger lagen, heeft een aantal woningen de Ramp kunnen doorstaan. Welk van de volgende drie huizen is het oudst? ANTW: Het huis met de vis als deurklopper
50. Keurslager C. Bouter is een dappere vent. Zijn achternaam is net als de namen Walter, Balter, Wouter en Wolter afgeleid van het Germaanse woord bald-her: een dappere onder het krijgsvolk. Een andere mogelijkheid is dat Bouter een klantvariant is van butter ofwel boter. Botermals vlees is natuurlijk heerlijk. Maar wat is op het plein minder smaakvol? ANTW: De appel van Van Vugt
51. In de gevelsteen op huisnummer 28 is de Romeinse god Neptunus afgebeeld. Niet geheel ontoepasselijk voor Oude-Tonge: de god van de golven, later ook de god van de zee. Meestal wordt Neptunus afgebeeld met een drietand en soms ook een dolfijn, scheepsboeg of anker, maar hier op nr. 28 met een: ANTW: Paard
52. Het landbouwgewas meekrap is niet eetbaar en werd gebruikt voor het maken van verfpoeder. Welk deel van de plant had men hiervoor nodig? ANTW: De wortels
53. Meekrap opgraven, ook wel delven genoemd, was zwaar werk want de plant zat met haar wortels stevig in de grond. Voor het opgraven gebruikten delvers een meespade als gereedschap. Die had een smal en lang blad. Hoeveel stuks ander gereedschap komt u nu nog tegen op dit plein? ANTW: 3 stuks
54. U ziet de achterzijde van het weeshuis. U bent op de Oost-Achterweg al langs de voorzijde ervan gelopen. Waar er vroeger weeskinderen werden opgevangen, krijgen kinderen hier vandaag de dag fysiotherapie. De praktijk Kinderfysio Oude-Tonge staat ook wel bekend als de praktijk van ………… & ………. (los de rebus op): ANTW: Snoek & Steenkiste
55. Rechts is Bakkerij Koese gevestigd. De dorpsbewoners kopen daar niet alleen hun smakelijke Flakkeese kruukplaetjes, maar ook heerlijke Flakkeese bolussen. Afgezien van de vorm is, het belangrijkste verschil met de Zeeuwse bolus: ANTW: het gebruik van witte basterdsuiker
56. Met het elektriciteitshuisje links en het rioolgemaal rechts staat u tussen belangrijke en bijna vanzelfsprekende nutsvoorzieningen in. Dat is wel anders geweest, want Oude-Tonge had de eer om als laatste Nederlandse gemeente: ANTW: op het elektriciteitsnet aangesloten te worden
57. Oude-Tonge kon in 1962 daarentegen wel meeliften op een primeur van Goeree-Overflakkee. Hoewel in 1974 weer afgeschaft, was het eiland de eerste met: ANTW: het toevoegen van fluor aan het drinkwater ter bestrijding van tandbederf
58. Nu wij toch bezig zijn met records en hier in de Presidentenbuurt langs straten lopen die vernoemd zijn naar belangrijke historische personen, willen wij graag een historische dorpsbewoner aan u voorstellen: mevrouw P. de Leeuw-Koert (1881-1976). Tezamen met haar buurvrouw P. van der Veer-Bakelaar (1887-1973) heeft zij ook een record op haar naam staan. Welk record? ANTW: Zij was met haar buurvrouw de laatste dame in Oude-Tonge die een keuvel droeg
59. De naam Tulpenveldstraat in plaats van Rooseveltstraat had hier zeker niet misstaan. Er is veel tulpenbollenteelt in de omgeving. Rondom Oude-Tonge kunt u in het voorjaar kleurrijke tulpenvelden zien. Omdat dit een goed bewaard geheim is, is het hier veel minder druk met toeristen dan in de Bollenstreek. De tulp is een nationaal symbool van Nederland, maar uit welke regio komt de tulp oorspronkelijk? ANTW: Kazachstan en omgeving
60. Lincoln was president van de Verenigde Staten van 1861 tot aan zijn dood in 1865. Hij was de eerste president van de Verenigde Staten die tijdens zijn ambtsperiode is vermoord. Op het eiland braken in de jaren daarna donkere tijden aan: een wereldwijde landbouwcrisis zorgde voor veel emigratie. Amerika was favoriet bij de eilandbewoners, vooral de staat waarin het dorpje Holland ligt. De boeren daar konden de hardwerkende Flakkeese landarbeiders goed konden gebruiken. Welke Amerikaanse staat was zo in trek? ANTW: Michigan
61. Bij de garageboxen lijkt Oude-Tonge weinig inspirerend. Maar niet voor de in 1986 in Oude-Tonge geboren Robin de Puy: zij won in een recordtempo (inter)nationale prijzen met haar werk. Ook zij woont tegenwoordig in Amerika. Waarmee won De Puy prijzen? ANTW: Fotografie
62. Ook Gio (Giovanni Latooy, geboren 1998) uit Oude-Tonge wist een record te vestigen. Wat is zijn record? ANTW: Eerste Nederlandse tiener met meer dan 1 miljoen volgers op eigen You Tube-kanaal
63. Ook het Rode Kruis kwam op grote schaal in actie. Zo ving het slachtoffers op en zorgde het voor voedsel, dekens en medicijnen. Ook de vergelijkbare internationale islamitische hulpverleningsorganisatie kwam in actie door 9.000 kilo rijst aan Nederland te schenken. Hoe heet deze aan het Rode Kruis verwante organisatie? ANTW: De Rode Halvemaan
64. Tot 1966 was Oude-Tonge een zelfstandige gemeente. Daarna voegde zij zich samen met de gemeenten Den Bommel en Ooltgensplaat. De voormalige gemeente Oostflakkee was: ANTW: de meest zuidelijk gelegen Zuid-Hollandse gemeente
65. In 2013 is de gemeente Oostflakkee opgegaan in de gemeente Goeree-Overflakkee, waarvan het gemeentehuis in Middelharnis staat. Zoals veel andere plattelandsdorpen heeft ook Oude-Tonge voorzieningen als een gemeentehuis en winkels zien vertrekken, vaak naar het grondgebied van het nabijgelegen Middelharnis. Dat is niet tot groot genoegen van de dorpsbewoners. Wat heeft het grondgebied van Oude-Tonge ten minste wel wat het grondgebied van Middelharnis niet heeft? ANTW: Een stoplicht
66. Het aantal inwoners van de gemeente Goeree-Overflakkee per 2020 is 50.049. Daarvan wonen er 4.860 in Oude-Tonge. Middelharnis en Sommelsdijk zijn de grootste woonkernen in de gemeente Goeree-Overflakkee. Oude-Tonge is qua inwonertal de hoeveelste woonkern? ANTW: De vijfde
67. Tijdens de eerste etappe liep u langs de vier kerken van Oude-Tonge, tijdens de tweede etappe langs een van deze vier. Oude-Tonge behoort net als het gehele eiland tot de zogenaamde Bible Belt van Nederland. Hoe kerkelijk is het stemgedrag van de Oude-Tongenaren bij verkiezingen ten opzichte van de andere eilandbewoners: ANTW: het minst
68. Felsbourg brengt graag kwaliteit bij haar klanten op het gebied van tegels, sanitair en verwarming. Echter, als u een Flakkeeërnaar vraagt om een kacheltje bij u in de woonkamer te installeren, hoe zou uw woonkamer er dan uitzien ANTW: C
69. Het grote witte huis op de hoek Stationsweg/Kolfweg heet Pimpernel. Hoe ziet een pimpernel eruit? ANTW: B
70. Het water scheidt de Kolfweg van Grijsoord aan de overzijde. Goeree en Overflakkee waren vroeger ook door water gescheiden: twee eilanden dus. Andere Zuid-Hollandse eilanden zijn bijvoorbeeld: Voorne, Hoeksche Waard en het Eiland van Dordrecht. Omdat Overflakkee aanvankelijk vanuit een van deze eilanden bestuurd werd, heette Overflakkee eeuwen geleden: ANTW: Zuid-Voorne
71. Waar het water ophoudt, staat een monument. Het bijzondere van dit monument is dat het de hulpverleners herdenkt, waar elders de slachtoffers van de Ramp herdacht worden. De omvang van het aantal dijkdoorbraken maakt duidelijk dat de hulp hard nodig was. Hoeveel dijkdoorbraken had de zuidkant van het eiland te verduren? ANTW: 28
72. Oude-Tongenaren houden van vogels, zo kondigden wij in de Arendsstraat al aan: zie hier het vogelverblijf van de Stichting Volière Oude-Tonge. Een kraai zal hier niet verblijven, maar wat doet u als u kiekt as un kraoje naer een dikke tocht? ANTW: Verbaasd kijken
73. En als een Flakkeeënaar roept: “Al motte de kraojen ut uutbriengen”, wat moet er dan gebeuren? ANTW: De waarheid gevonden worden
74. Welke achternaam had Prins Bernhard? ANTW: Von Lippe-Biesterfeld
75. Oude-Tonge had twee schuttersgilden, maar dominee Van Halen (zie eerste etappe) heeft geholpen daaraan een einde te maken. Schuttersgilden waren verenigingen waarin de notabelen van het dorp schietoefeningen deden op een veld met doelen, zoals hier op de Doelenstraat. Maar natuurlijk was de vereniging ook een ontmoetingsplek voor roddels en borrels. Een “schot in de roos” kwam na een borrel vermoedelijk minder vaak voor. De uitdrukking “elk schot is geen eendvogel” leek dan meer toepasselijk. De betekenis daarvan is: niet iedere poging is succesvol. Wat betekent de uitdrukking “in het schot vallen”? ANTW: Precies tijdens het startschot vertrekken
76. De eerste zijstraat van de Haarlemmerstraat heet Vogelenzang. Een vogel die prachtig zingt is de nachtegaal. Zoals een goudvink niet van goud is en een ijsvogel niet van ijs houdt, zingt een nachtegaal ook niet alleen maar ’s nachts. Maar hoe ziet een nachtegaal er eigenlijk uit? ANTW: A                                        
77. De volgende zijstraat heet Lusthof. Een lusthof is een prachtige tuin vol bloemen en zingende vogels. Een mooie heg van taxus zou er niet misstaan, maar voor welke groot afgebeeld dier verderop in de Haarlemmerstraat is deze struik dodelijk giftig? ANTW: Paard
78. Veel toeristen denken dat Goeree-Overflakkee een Zeeuws eiland is. Hoewel het Flakkees tot de Zeeuwse dialecten wordt gerekend, behoort het eiland tot de Provincie Zuid-Holland. Waar Zeeuwen vaak de Zeeuwse vlag hijsen, doen de Zuid-Hollanders dat veel minder. De Zuid-Hollandse vlag is een gele vlag waarop een rode leeuw is afgebeeld. Zoek de naam van dit prachtig gerestaureerde pand. Deze “leeuw” is van: ANTW: goud
79. Op de hoek is Profinan Advies gevestigd. Profinan helpt klanten bij financiële vraagstukken op het gebied van verzekeringen, hypotheek of spaarvermogen. Wanneer u bij overlijden een vermogen geërfd heeft, dan heeft u in het Flakkees een vermogen: ANTW: ge-urven
80. Vroeger gaven ouders hun kinderen een lepel levertraan. Dat vonden zij niet lekker, waarna zij vaak een snoepje kregen om de vissige smaak weg te krijgen. Drogist Van Loon zal weten waarom ouders hun kroost levertraan gaven. Weet u het? ANTW: Vitamine D: ter voorkoming van de Engelse ziekte (kromme benen) (zonlicht was er in de winter weinig)
81. De uivormige torenspits is pas in de jaren zestig van de vorige eeuw herplaatst. Deze is een tijdje weggeweest, omdat: ANTW: de Franse bezetter de toren als seintoestel wilde gebruiken
82. Voor het zijportaal van de kerk staat een paal. Deze laat zien hoe hoog hier het water stond ten tijde van de inundatie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Veel inwoners werden toen geëvacueerd. Lees hier hoeveel procent van het eiland door de Duitse bezetter onder water werd gezet: ANW: 60 procent
83. Typisch voor de jongelui in Oude-Tonge was vroeger, hoe zij elkaar ontmoetten. Zij liepen in rondes: Voorstraat, Molendijk, Nieuwstraat, Kerkring, Voorstraat enzovoort. De jongens en meiden liepen in tegenovergestelde richtingen, waardoor zij elkaar letterlijk tegenkwamen. Menig verliefde blik zal tijdens deze ronde zijn uitgewisseld. Een geheel andere ronde met het nodige bekijks was de Ronde van Oude Tonge. Deze wielerronde bestaat nog steeds. Ook internationale wielerrondes deden het eiland aan, maar welke nog niet? ANTW: De Spaanse Vuelta
84. Op nummer 12 is Troella gevestigd. Troella betekent zoiets als boerentrien. Een winkelnaam met een knipoog dus, want Troella is een stoere, eigenzinnige lifestyle- en fashionwinkel. Als een Flakkeeënaar zijn kleding uutnieuwt, wat doet ie dan precies? ANTW: Kleding voor de eerste keer wassen
85. Rechts achter u bevindt zich Cafetaria ’t Vosje, links voor u Café de Geit. Beide dieren bevinden zich op vreemd terrein. Reinaert de Vos is namelijk het symbool van de Zeeuwse stad Hulst. En een Geit is de bijnaam voor een inwoner van het Flakkeese dorp: ANTW: Melissant
86. Op het voormalige raadhuis uit 1893 is het wapen van Oude-Tonge afgebeeld: sijnopel-zilver-sijnopel. Sijnopel (de kleur groen) staat voor hoop en mildheid. Zilver (de kleur wit) staat voor trouw. De vlag van Oude-Tonge is daarom groen-wit-groen. In de Autopuzzeltocht Route Oost (verkrijgbaar bij het Streekmuseum Goeree-Overflakkee) vragen wij u al om te raden welke Nederlandse stad dezelfde vlag voert. Maar waar kunt u gerust ook met deze vlag wapperen? ANTW: Andalusië (Spanje)