1^e ETAPPE:

1. In 1723 brandde het koorgedeelte van de dorpskerk af, nadat een 12-jarige jongen als grap een brandende turf onder het spreekgestoelte van de schoolmeester had gelegd. Koor, schip (ook wel beuk) en transept zijn bouwkundige namen voor delen van een kerkgebouw. Op welke afbeelding ziet u het koor donker gemaakt? ANTW: C
2. Een kerkring bestond uit een kerkeiland met een gracht eromheen. Op het eiland Goeree-Overflakkee hebben alleen de dorpskerken van Dirksland en Nieuwe-Tonge nog een kerkgracht. Alle andere kerkgrachten op het eiland zijn gedempt. Waarom? ANTW: Vanwege de hygiëne: het waren open riolen
3. Het zal op de Nieuwstraat een komen en gaan van kinderen geweest zijn. Met behulp van het AAP-NOOT-MIES-bord leerden zij klinkers en medeklinkers. Het gekletter van hun klompen bij het in- en uitgaan van de school kwam doordat de Nieuwstraat verhard was met: ANTW: Kinderkopjes
4. Bij het pand op de hoek tegenover de woning van het schoolhoofd zal het lekker geroken hebben. Want daar was gevestigd de Coöperatieve: ANTW: Bakkerij
5. Vóór de komst van tractor en auto was het paard onmisbaar voor boer en burger in Nieuwe-Tonge. Het dier trok karren, koetsen en werktuigen. Noteer de tweede letter van het voortgetrokken werk- of voertuig dat u op een van de gevels in de Nieuwstraat ziet afgebeeld. ANTW: L (in Ploeg)
6. Hoewel de huidige middenstand in het dorp niet heel groot is, heeft het dorp een eigen kledingwinkel: R&R Fashion (tegenover de trap). Als u bij R&R Fashion op zijn Flakkees zou vragen om (een) sjet (NL: sajet), hoe zal men dan antwoorden? ANTW: “Breiwol verkopen wij niet, maar mag ik u helpen een wollen kledingstuk uit te zoeken?”
7. Voor bruidswerk en rouwarrangementen moet u bij Bloemique op nr. 24 zijn. Bij rouw was er vroeger sprake van ingewikkelde regels, bijvoorbeeld qua kleding. Uiteraard werd men geacht zwart te dragen. Een ander gebruik was het afdekken van een spiegel. Wat was géén rouwtraditie op het eiland? ANTW: Zilveren sieraden dragen
8. Verderop links van de dijk is Elim gelegen. Het is het verenigingsgebouw van de Nederlandse Hervormde Gemeente, de dorpskerk in de Kerkring. Elim betekent “grote bomen”. Elim is volgens de Bijbel de naam van een oase met twaalf waterbronnen en zeventig palmbomen waar Mozes na de uittocht uit Egypte zijn kampement opsloeg. Tijdens de oorlogsjaren en de Ramp in 1953 kwamen grote delen van het eiland onder water te staan. Door het ingevloeide zoute water waren nog maar weinig bomen op het eiland over. Welke snelgroeiende boom werd nadien daarom overal op het eiland geplant? ANTW: Populier
9. Visserij is niet van de grond gekomen in Nieuwe-Tonge. Het is een agrarisch dorp dat onder andere van de meekrap-, aardappel- en uienteelt leefde. Wat heeft een aardappel op een tractor aan de rechterzijde van de dijk aan u te vertellen? ANTW: … alle anderen rijden zich hier in de puree
10. Gemoedelijkheid staat een Nieuwe-Tongenaar op de borst geschreven. Aanbellen bij de voordeur? Je gaat gewoon achterom. Alleen hoag (hoog) bezoek belt bij de voordeur aan. Wie is hier ook zo gemoedelijk? ANTW: Stoutjesdijk
11. Tijdens de oorlog zette de Duitse bezetter het eiland grotendeels onder water (= inundatie) om een invasie van de geallieerde strijdkrachten tegen te gaan. Op de paal op de straathoek valt de hoogte van het water af te lezen. Hoeveel eilandbewoners verlieten door de inundatie noodgedwongen Goeree-Overflakkee? ANTW: Meer dan 15.000
12. Hoewel de vruchtbare kleigrond rondom Nieuwe-Tonge voor de landbouw bedoeld was, hadden de dorpsbewoners ook dieren. Een hond, ook wel het “paard van de armen” genoemd, werd door de bakker, de melkboer en de petroleumboer als lastdier voor een wagen gespannen. Met de Trekhondenwet kwamen er in 1910 regels voor het gebruik van een hondenkar. Hoeveel honden telt u op huisnr. 2^a?ANTW: 3
13. Hoeveel nullen moet u intoetsen als u telefonisch iets over het gemaal te melden hebt? Op het overeenkomstige huisnummer staat een boerderij waarvan de schuur doormidden was gedeeld waardoor de boerderij een toepasselijke naam gekregen heeft, namelijk: ANTW: De Halve Hoeve
14. Auto nodig in Nieuwe-Tonge? Zeker even bij Verwers langsgaan! Een van de eerste dorpsbewoners die een auto bezat, was schilder Karels (zie afbeelding). Welk automerk paste als eerste massaproductie toe (door aan een lopende band te werken)? ANTW: Ford
15. Over veiligheid gesproken, van de 380 gemeentes per 2018 staat de gemeente Goeree-Overflakkee op de 304^e plaats in de Misdaadmeter van het Algemeen Dagblad. En u bent in Nieuwe-Tonge zelfs nog veiliger dan gemiddeld in de gemeente Goeree-Overflakkee het geval is. Als er al een misdrijf in Nieuwe-Tonge wordt gepleegd, welk misdrijf op basis van het aantal politie-aangiftes per 2020 is dan het meest waarschijnlijk? (Slechts 3 per 1000 inwoners.) ANTW: Vernieling
16. Voor wie in de Generaal Snijdersstraat toch kattenkwaad durft uit te halen, welk soort hond waakt er dan nog altijd voor u bij huisnummer 26 bent? ANTW: Een herdershond
17. Beletter-it op nr. 26 zorgt ervoor dat niets ongezien gaat. Dit bedrijf ontwerpt, levert en brengt alle soorten gewenste reclame-uitingen aan.  Een beletteringsbedrijf vraagt in een puzzeltocht natuurlijk om een woordspel. Meekrap is een gewas dat rondom Nieuwe-Tonge werd verbouwd. Het diende als grondstof voor rode verfpoeder. Maak de volgende zin af met gebruikmaking van alle zeven letters in het woord meekrap. “In mijn vrije weekend ……. ik graag op het eiland Goeree-Overflakkee”. ANTW: kampeer

18. De speeltuin op het plein is vernoemd naar burgemeester Sterk. Zoek in de speeltuin naar de vernoeming. ANTW: Sterktuintje
19. Op de vroegere onbedijkte gorzen rondom het dorp werd op vogels gejaagd. Ook werden er schapen gehouden. Deze gorzen werden na bedijking polders. Zo werden deze gronden tegen overstroming veiliggesteld. Met de geboorte van Juliana werd de troonopvolging van Koningin Wilhelmina veiliggesteld. Zoek de jachthond met jager op een van de gevels in deze straat. Tel bij het betreffende huisnummer het getal dertig op en u weet hoe lang Wilhelmina Koningin der Nederlanden is geweest. En als u dit getal voluit schrijft, noteer dan hieronder de vierde letter. ANTW: 28 + 30 = achtenvijftig

20. Als een koningin van Nederland naar een dorp als Nieuwe-Tonge komt, is het natuurlijk van groot belang dat het dorp opgeruimd en schoon is. Voor wie of wat geldt er een opruimplicht verderop aan de rechterzijde van deze straat? Noteer de zesde letter. ANTW: paarden

21. De idylle van het eiland Goeree-Overflakkee werd wreed verstoord toen het in de media verscheen als het “witte eiland”. Dit baarde niet alleen zorgen, maar deed menig eilandbewoner ook pijn. Wat werd in de media met het “witte eiland” bedoeld? ANTW: Het drugsgebruik onder jongeren
22. Vóór de opkomst van de tulpenbollenteelt was er rondom het dorp al bloembollenteelt. Deelnemers aan de Nijmeegse Vierdaagse krijgen een bos van de desbetreffende bloemen als zij de finish gehaald hebben: gladiolen. Hoewel wij u aan het einde van de puzzeltocht geen bos gladiolen kunnen bezorgen, willen wij graag weten op welke afbeelding u een gladiool ziet afgebeeld. ANTW: A
23. De Afscheiding van 1834 staat bekend als een beweging waarin er ook kerkgemeenten uit de Nederlandse Hervormde Kerk uittraden. Hieruit zijn kerkstromingen ontstaan die gerekend worden tot welke kerkelijke gezindte? ANTW: Gereformeerd
24. In het eerstvolgende gebouw is De Groene Vlieg BV gevestigd. Dit bedrijf is gespecialiseerd in biologische gewasbestrijding. Het laat een overmaat aan gesteriliseerde vliegen in een veld los. De wilde vliegwijfjes paren dan met een steriel mannetje, waardoor hun eieren niet uitkomen. Zo wordt gewasschade op een milieuvriendelijk ofwel groene wijze voorkomen. Over welk landbouwgewas dat erg belangrijk voor Nieuwe-Tonge is, gaat het hier? ANTW: Ui
25. Faunapark Flakkee verderop aan de Duivenwaardsedijk ligt te ver om naartoe te lopen. De kleine dierentuin mag trots zijn op haar prijs Leukste Uitje van Zuid-Holland in 2017. Het Faunapark ligt niet ver van het gehucht Battenoord dat bekend staat om haar kolonie flamingo’s die bij de jachthaven in de Grevelingen overwintert. Welke roofvogel is hier in de polders een veel geziene gast als hij rust op een paal langs de weg? ANTW: Buizerd
26. Uit de tabel hieronder blijkt dat de ontwikkeling van het dorp niet heel snel ging. Maar om welk aantal gaat het in de tabel? ANTW: Woningen
27. Met de samenvoeging van de gemeente Nieuwe-Tonge met de gemeente Middelharnis in 1966 was menigeen in het dorp niet heel blij. De vrees voor een leegloop van voorzieningen als winkels en gemeentelijke diensten naar het nabijgelegen Middelharnis bleek niet ongegrond. Voor een busrit naar Middelharnis kan de dorpsbewoner weliswaar hier de bus nemen, maar waar moet men volgens de busmaatschappij naartoe reizen voor het dichtstbijzijnde OV oplaad-servicepunt? ANTW: Middelharnis
28. De supermarktorganisatie Spar, oorspronkelijk DE SPAR, is in 1932 opgericht onder de naam Door Eendrachtig Samenwerken Profiteren Allen Regelmatig. De bij DE SPAR aangesloten ondernemers hebben hun eigen zelfstandigheid behouden, maar doen hun inkopen en promotieactiviteiten gezamenlijk. Bij de Spar van ondernemer Klapmuts, een typische Nieuw-Tongse achternaam, staat klantvriendelijkheid zeer hoog in het vaandel. Het woord klapmuts betekent in de Nederlandse taal: ANTW: Een zeehond
29. In 2013 is de gemeente Middelharnis opgegaan in de gemeente Goeree-Overflakkee waartoe Nieuwe-Tonge thans behoort. Maar niet alles is verdwenen in Nieuwe-Tonge door gemeentelijke samenvoegingen. Zo zet de sinds 2008 actieve dorpsraad zich in voor een goede leefbaarheid en de bevordering van de sociale samenhang in het dorp. Ontdek hier hoe de dorpsraad van het dorp heet. ANTW: Stichting Dorpsraad Nieuwe-Tonge In Bloei!
30. Ontdek met behulp van de routeborden en de afbeeldingen hierboven wie zich van de gemeente Nieuwe-Tonge per 1818 afsplitsten: ANTW: de inwoners van het dorp Herkingen
31. Het eiland Goeree-Overflakkee wordt abusievelijk vaak Zeeuws genoemd door mensen van de “overkant”. Maar het eiland is toch echt Zuid-Hollands. Op de gele vlag van de provincie Zuid-Holland staat evenals op de blauw en wit gestreepte vlag van de provincie Zeeland een leeuw afgebeeld. Op welk huisnummer komt u een “Nieuwe-Tongse leeuw” tegen? ANTW: 13
32. Na de Ramp van 1953 moest er in een razendsnel tempo gebouwd worden om de lokale bevolking weer van huisvesting te voorzien. Dat verklaart waarom er op het eiland, dus ook in Nieuwe-Tonge, veel woningen uit de jaren vijftig van de vorige eeuw zijn. Wat is het eerste bouwjaar dat u na de beantwoording van de vorige vraag kunt ontdekken? ANTW: 1956
33. Vóór de eerste vaste oeververbinding was het dorp voor het goederen- en personenvervoer erg afhankelijk van scheepvaart. De gevelsteen van welk huisnummer maakt het vroegere belang van de scheepvaart voor Nieuwe-Tonge nog eens duidelijk? ANTW: 55
34. Het dorp beschikt nog steeds over een rijdende supermarkt, die van Leo Verhoeff op nr. 71. De in 1966 opgerichte SRV (Samen Rationeel Verkopen) was de meest bekende rijdende supermarkt. In 1995 werd de SRV-formule opgeheven. In 1970 waren er nog circa 2.000 rijdende supermarkten in Nederland, in 2019 nog zo’n 100. Maak de bekende SRV-reclameslogan af: Leve de man van de SRV, ….: ANTW: hieperdepiep hoeree!
35. Het eiland profiteert sinds de vaste oeververbinding economisch in toenemende mate van het toerisme, zowel nationaal als internationaal. Het toerisme is geconcentreerd rondom Ouddorp, maar het grondgebied van Nieuwe-Tonge (rondom Battenoord) trekt ook toeristen naar campings als ’t Anker en De Grevelingen. In hoeveel buitenlandse talen ontvangt een dorpsbewoner aan de Molendijk graag kaartjes? ANTW: 3
36. De naam van de molen, Oranjeboom, staat in de kap van de molen geschreven. Maar waar ziet u hier daadwerkelijk een oranje boom?ANTW: Naast den eersten steen
37. Aan het einde van de Molendijk was het tramstation van Nieuwe-Tonge gelegen. Het voormalige stationsgebouw op de foto is thans als eetcafé in gebruik. De tramlijn was bedoeld voor personen- en goederenvervoer. Wanneer de wateren rondom het eiland in de winter bevroren waren, lag het goederenvervoer van en naar de overkant stil. Welk idee leefde er onder de eilandbewoners in de jaren dertig van de vorige eeuw om het goederenvervoer ook in de winter te waarborgen? ANTW: Vliegveld
38. Waarvoor werd petroleum ook als brandstof gebruikt? ANTW: Straatverlichting
39. N.V. Koninklijke Nederlandse Petroleum Maatschappij, later opgegaan in de Brits-Nederlandse multinational Shell is een van de grootste oliemaatschappijen ter wereld. Wat lijkt er ook koninklijk aan een van de huizen na huisnummer 29 te zijn? ANTW: Vlaggenstokhouder
40. Hoewel de tijd van koken op een petroleumstel allang voorbij is, lijken de leerlingen van de school in de Kerkstraat nog steeds volgens oud-Hollands gebruik te spelen door te: ANTW: Hinkelen
41. Onder de dakgoot ziet u in grijs een baksteenpatroon. De bakstenen in dit patroon worden ook wel ……tanden genoemd. Over de tanden van welk dier hebben wij het hier? (Het dier op de tegenoverliggende gevel jaagt graag op deze dieren.) Noteer de eerste letter van dit (on)gedierte.

ANTW: muizen

42. Café De Kroon mag dan verdwenen zijn, maar vlak na de kruising is er gelukkig nog snackbar Trammetje. Mocht u zin in iets lekkers hebben, dan bent u hier op het juiste adres. Wat zegt de snackbarmedewerker als u op zijn Flakkees om (een) poelepetaot vraagt? ANTW: “Uh … wilt u uw parelhoen met ketchup of met curry?”
43. In de nacht van 1 februari 1953 voltrok zich de Ramp. Dat is één dag na de verjaardag van prinses Beatrix, de oudste dochter van Koningin Juliana, die in 1938 geboren is. Prinses Beatrix stond haar verjaardagscadeau af aan de hulpactie van het Rode Kruis na de Ramp. Welk verjaardagscadeau stond zij af? ANTW: Fiets
44. Het kleine Europaplein is vernoemd uit grote dank voor de hulp die Europese landen aan het rampgebied hebben verleend. Het piepkleine land Liechtenstein hielp het getroffen Nederland door de schenking van: ANTW: 364 kilo aardappelen
45. U bent net als het bord van huisnummer 12 op “doortocht”. Wanneer u op doortocht bent, is het fijn om iets lekkers bij u te hebben. Aan voedselverspilling werd vroeger niet gedaan, want etensresten werden altijd ergens voor gebruikt. Zo maakte men van oud brood wentelteefjes en kookte men van groenteresten en een bot soep. Vet dat overbleef na het uitbakken van spek, werd op brood gesmeerd. Soms werd dit ook tezamen met stroop op brood gedaan. Het heette dan stroopvet. Hoe heette dit spekvet als broodbeleg? ANTW: reuzel
46. Op dit plein wordt gespeeld in de speeltuin en dat is wat u ook gaat doen. Ga in de speeltuin staan en speur de omgeving af.

19 + 27 – 18 – 15 = 13^e letter van het alfabet = de letter  M       

47. Voor een kleine kerkgemeente is het financieel niet gemakkelijk om een eigen dominee te beroepen. Deze gemeente heeft daarom nog niet een eigen dominee gehad. Ontdek hier hoe een vervangend dominee wordt genoemd. ANTW: Consulent
48. Wanneer iemand om principiële redenen geen verplichte verzekeringen als een zorg- of autoverzekering wenst af te sluiten, kan diegene (tegen betaling) vrijstelling aanvragen. Hoe wordt iemand genoemd die over zo’n vrijstelling beschikt? ANTW: Een vrijgestelde gemoedsbezwaarde
49. Even verderop timmert Timmerbedrijf Ton van der Valk hard aan de weg. Welke twee letters zijn (twee keer) in de nabijheid van dit bedrijf in de weg “getimmerd”? ANTW: De letter N en de letter P
50. Met welke dorpsvoorziening was Nieuwe-Tonge de eerste van geheel Goeree-Overflakkee (zie ook afbeelding)? ANTW: Een ziekenauto
51. Hier bent u eerder geweest. U bent dus terug. Wat zegt een Flakeeënaar dan? ANTW: Ik bin vromme
52. Op de zijgevel van het raadhuis (Zuiddijk-zijde) staat het wapen van Nieuwe-Tonge afgebeeld: lazuur (blauw), goud (geel) en wederom lazuur. Lazuur staat voor wetenschap en waarheid, goud voor wijsheid en rijkdom. De vlag van Nieuwe-Tonge (te koop bij het Streekmuseum Goeree-Overflakkee) is dan ook blauw-geel-blauw. Drie andere Zuid-Hollandse dorpen voeren dezelfde vlag. Naast Boskoop en Schipluiden is dat: ANTW: Papendrecht
53. De rechtspraak van de Hoge Heerlijkheid Klinkerland vond in Nieuwe-Tonge plaats. In tegenstelling tot een “gewone” heerlijkheid mocht in een hoge heerlijkheid ook de doodstraf uitgesproken worden. Als ergens een “halszaak” van gemaakt was, betekende dat ophanging aan de galg voor de veroordeelde misdadiger. Waar stond de galg van de Hoge Heerlijkheid Klinkerland? ANTW: De misdadiger kon nog van een lange “mooie wandeling genieten”, want hij moest lopen naar de Galgeweg nabij Herkingen
54. Zet de verzamelde letters bij de vragen 5, 17, 19, 20, 41, 46 en 49 in de volgende volgorde:

2^e ETAPPE

55. In de Kerkring bevindt zich een aantal kenmerkende gebouwen. Zoek het huisnummer van een gebouw aan de hand van een aanwijzing en schrijf het huisnummer op in het vakje.
    • 5
    • 3
    • 22
    • 19
    • 17
    • 15
56. Bereken aan de hand van de huisnummers uit vraag 55 het jaartal waarin het dorp Nieuwe-Tonge werd gesticht:

55e – 55b =     14                                                     55a + 55c + 55d + 55f =            61

57. Vroeger werd een dorp ’s nachts door een nachtwaker bewaakt. Maar wanneer hij vrij was, was hem natuurlijk een goede borrel gegund, zoals eentje van Slijterij de Molen. Welk dier bij de slijterij staat ook bekend als een uitermate goede waker? ANTW: Gans
58. Op huisnummer 1 is Huisartsenpraktijk Nieuwe-Tonge gevestigd. Als er een Flakkeeënaar tijdens het spreekuur bij de huisarts klaagt over zijn “kwibbe”, wat zal de huisarts dan tegen deze Flakkeeënaar zeggen? ANTW: “Ik zal eens naar uw kin kijken”
59. Het iets verderop gelegen nieuwe dorpshuis laat zien dat de dorpsbewoners in hun vrije tijd ook graag met elkaar omgaan. Het dorp kent in dit verband een rijk verenigingsleven. Denk aan muziek- en zangvereniging Apollo, Oranjevereniging Ring van Oranje, badmintonvereniging Racket Team, voetbalvereniging NTVV , gymnastiekvereniging SSS en duivenvereniging Gevleugelde Bode. Maar wie herinnert zich nog het breikransje Stem des Volks, ijsclub De Vlakte en de reisvereniging? Met de reisvereniging gingen de dorpsbewoners gezamenlijk een dagje uit. Welke plaats bezocht de reisvereniging van Nieuwe-Tonge gelet op de genomen foto? ANTW: Volendam
60. Het wijkgebouw in de Kerkring dat door Zwitserland werd geschonken, verleende ook zorg. Dat was het Groene Kruis gebouw van Nieuwe-Tonge. Het Groene Kruis verleende wijkverpleging. Nederland kende ook het Wit-Gele Kruis en het Oranje-Groene Kruis. In 1978 gingen deze kruisverenigingen samen verder als de Nationale Kruisvereniging. Die is later opgegaan in het huidige stelsel van thuiszorginstellingen. Waarop zagen de kleuren groen, wit-geel en oranje-groen toe? ANTW: Groen was kerkelijk onafhankelijk (seculier), wit-geel was katholiek en oranje-groen was protestants
61. Een informatiepaneel aan het middenpad vertelt u over dorpsbewoners die het einde van de Tweede Wereldoorlog helaas niet hebben mogen meemaken. Jacob Arie Verolme (1918-1944) was een verzetsstrijder. Na welke verzetsdaad werd hij opgepakt en later gefusilleerd? ANTW: Uitdelen aardappels aan ondergedoken spoorwegpersoneel
62. Verderop aan het middenpad staat een monument ter nagedachtenis van de slachtoffers van de Ramp in 1953. Omgekomen dorpsbewoners werden na de Ramp elders begraven omdat de begraafplaats onder water stond. Uit dank hebben de bewoners van Nieuwe-Tonge aldaar een zonnewijzer laten plaatsen. Een deel van de slachtoffers is later hier in Nieuwe-Tonge herbegraven. Naar de begraafplaats van welk dorp moest Nieuwe-Tonge uitwijken? ANTW: Dirksland
63. Het faillissement van het scheepswerfconcern had verschillende oorzaken. Een daarvan is: ANTW: de Oliecrisis van 1973 (boycot USA/West-Europa door olieproducerende Arabische landen)
64. Tot de bouw van de Oranje-Nassauschool in 1954 was er geen christelijke lagere school in het dorp. Toen een schoolmeester uit Rotterdam op deze school  kwam werken, gebeurde er iets opmerkelijks. Tijdens de pauze kwam een leerling op de meester afgerend en vroeg: “Meester, mag ik de bal tussen de tieten van m’n oma vandaan halen?” De schoolmeester was hoogst verbaasd, maar de leerling was zich van geen kwaad bewust. Oma woonde naast de school. De bal was in haar tuin terechtgekomen, tussen de tieten. Tieten zijn in het Flakkees: ANTW: Kuikens
65. De Verolmestraat is vernoemd naar de verzetsstrijder Verolme. “Beroof mij maar van mijn leven, maar mijn vrienden verraden nooit!”, sprak hij na zijn aanhouding in 1944 uit. Een algemene uitdrukking voor vrijheid is zo vrij zijn als een vlinder. Hoeveel vlinders telt u aan de buitenzijde van de gevels van de Verolmestraat tot huisnummer 25? ANTW: 7
66. Een waterloop binnen een bebouwde kom wordt vaak een singel genoemd. Zo’n waterloop is in tegenstelling tot een kreek gegraven en is vaak bedoeld als (regen)waterafvoer. Wat is ook (een) singel? ANTW: Paardentuig
67. Er is in het dorp nóg een straat waar een aantal Finse geschenkwoningen staat. U zult later tijdens de puzzeltocht deze straat passeren. Hoeveel woningen hebt u uiteindelijk aan het Finlandplein en in die andere straat geteld? ANTW: 13
68. De Ramp, de Tweede Wereldoorlog en de landbouwcrisis in de 19^e eeuw heeft veel eilandbewoners doen emigreren. Ook uit Nieuwe-Tonge vertrokken inwoners. De afgebeelde foto is genomen ter gelegenheid van het afscheid van dorpsbewoner Jannie Oosterling. Vaak betekende zo’n afscheid een definitief afscheid: familieleden zag elkaar nadien nooit meer. Hoewel Amerika populair was, vertrok Jannie Oosterling in 1954 naar het land van de afgebeelde vlag, namelijk: ANTW: Canada
69. Goeree-Overflakkee wordt abusievelijk door veel mensen tot Zeeland gerekend, zoals geheel Finland geografisch gezien abusievelijk tot Scandinavië wordt gerekend. Maar cultuurhistorisch wordt Finland weer wel tot Scandinavië gerekend. Wie komt er volgens de Finnen uit Finland? ANTW: De kerstman
70. Helsinki is als hoofdstad van Finland nog wel bekend. De volgende steden liggen allemaal in Scandinavië (Finland ditmaal meegerekend). Maar welke daarvan zijn Fins? ANTW: Turku en Oulu
71. Dominee Wentink was maar liefst 35 jaar predikant in de dorpskerk, van 1880 tot 1915. Hij is zodoende een belangrijk persoon voor het dorp geweest. Maar ook de gewone man was belangrijk in Nieuwe-Tonge zoals wagenmaker Voordijk, klompenmaker Bruggeman, kruidenier Verweij en visboer Tamboer. Graag willen wij aan de hand van voorwerpen in deze straat een aantal dorpsbewoners van vroeger aan u voorstellen. Maak de volgende zinnen af:
    • bij nr. 12b: dominee Verkade was de laatste die als predikant de pastorie aan de Kerkring bewoonde voordat de pastorie verhuisde naar het voormalige ziekenhuisje aan het Korteweegje. Als wij het hebben over geloof, hoop en liefde, dan wordt de hoop altijd afgebeeld als een:

• bij nr. 12b: Kievit, Looy, Gebraad en Lagendijk hebben allen als slager op de Molendijk gewerkt. Hoewel de naam anders doet vermoeden, hadden zij niet veel aan deze hakselaar of bietenmolen van fabrikant

• bij nr. 15: petroleumboer Van Alphen was ’s avonds ook opsteker. Zo stak hij menig

• bij nr. 9a: aan de bijzondere brievenbus hier had melkboer Quist niet veel, maar op zijn bakfiets had hij genoeg plek voor een of meer

• bij nr. 9: karreman Oosterling vormde met zijn paard en wagen van 1929 tot zijn verdrietige verdrinking in 1953 de gemeentelijke reinigingsdienst. Ook was hij vanaf 1932 klokluider en nachtwaker. Een paard zoals dat van Oosterling werd door boeren ook gebruikt om landbouwwerktuigen te trekken, bijvoorbeeld een:

• bij nr. 3: de smederij van Breur (later overgenomen door Oostende) was goed in het smeden van een:

72. Als u vraag 71 goed beantwoord hebt, dan zien uw antwoorden er op zijn Flakkees ……. uit. Vul de letters uit vraag 71 hieronder in voor het ontbrekende woord.

73. Een boerderij als op huisnummer 42 wordt in het Flakkees een stee genoemd. Het woord stee of stede betekent eigenlijk plaats. Zo is een bedstee een plaats om te slapen. Waarom sliepen mensen altijd zittend in een bedstee? ANTW: Beide antwoorden zijn goed
74. Een waterput is een ouderwetse manier om een huishouden van water te voorzien. In 1934 werd Nieuwe-Tonge aangesloten op het drinkwaterleidingnetwerk. Wat was vroeger géén voorziening voor drinkwater? ANTW: Een weel of wiel
75. Wat zou Jeronimus Lauwerijn van de moderne architectuur van de woningen aan de rechterzijde gevonden hebben? Na de bouw waren zij spraakmakend in Nieuwe-Tonge en kregen zij al gauw de bijnaam de Hobbitstee. In welk verfilmd boek komt het plattelandsvolk de Hobbits voor? ANTW: Lord of the Rings
76. Aelbrecht van Voorne zou de huidige omgeving niet meer herkend hebben. Kijk naar de huizen (rechts) en help Aelbrecht met het vinden van de juiste volgorde: ANTW: kat, schip, Amazing Grace
77. Zwarte houten schuren als de vroegere dorpsschuren zijn weer erg populair. Een fraai exemplaar is de schuur van huisnummer 44. Zo’n schuur betimmerd met planken wordt ook wel genoemd: ANTW: Een gepotdekselde schuur
78. Nieuwe-Tongse duivenmelkers als Leen Tijl en Wim Huizer zijn prijswinnaars in de lokale duivensport. De duivensport is populair in Nieuwe-Tonge. Het dorp heeft dan ook een eigen duivenvereniging: Gevleugelde Bode. In deze straat staat een garage met wat daarboven lijkt op een onderkomen voor duiven. Welke vogels zijn afgebeeld op de  onderliggende garage? ANTW: Eenden
79. Wij komen even terug op burgemeester Van Hofwegen, die in 1947 als burgemeester aantrad. Vind in de Weistraat het jaartal waarin hij afscheid nam als burgemeester van het dorp: ANTW: 1960
80. Van Baerle was hervormd predikant in Nieuw-Tonge in de periode 1608-1612. Hij was professor in logica en wijsbegeerte. Hij verwierf vooral bekendheid als redenaar en dichter in het Latijn. Jasper Leijdens (geboren te Nieuwe-Tonge in 1993) maakte een heel andere carrière. In de periode 2017-2019 is hij even redacteur bij het tv-programma RTL Boulevard geweest, maar daarvóór en daarna is hij vooral bekend als: ANTW: Radio-dj
81. Vliegmachines en brandweerauto’s zijn voorbeelden van zwaar materieel. Nieuwe-Tongenaar Piet Verkerke laat op de linker foto trots zijn materieel zien. Kruis de afbeelding aan waarop de moderne uitvoering van het materieel van Piet Verkerke staat. ANTW: A
82. Hier in het wijkje Tuundurp is het met de nieuwe bebouwing goed toeven. Wie hebben aan het einde van de Tuinstraat ook een goed onderkomen gevonden? ANTW: Insecten
83. De in 2016 opgeknapte dierenweide heeft exotische bewoners, namelijk: ANTW: Wallaby’s
84. Eerder vertelden wij u dat emigratie van eilandbewoners naar Amerika populair was. Een land dat ook populair was om naartoe te emigreren, is het land waar deze exotische diersoort van nature voorkomt. Welk land is dit? ANTW: Australië
85. Tel de huisnummers van de Anemaetstraat bij elkaar op en schrijf het gevonden getal voluit. U vindt dan de naam van het revolutionaire voorstel van onder andere Anemaet zoals dat in de Nederlandse politieke geschiedenis bekend is komen te staan. ANTW: Het Negenmannenvoorstel
86. U bent al veel Nieuwe-Tongse achternamen tijdens de puzzeltocht tegengekomen. Maar u hebt er nog een aantal van ons tegoed. Naast eerder genoemde achternamen als Van Alphen, Verolme en Klapmuts komen Koppenaal, Van Heemst, Zweerus, Koert en Noteboom regelmatig in de historie en tegenwoordige tijd van Nieuwe-Tonge voor. Los de rebus hieronder op om een andere achternaam te achterhalen. ANTW: Verseput
87. En welke achternaam gaat schuil achter de volgende rebus? ANTW: Visbeen
88. Van alle plaatsen op Goeree-Overflakkee staat Nieuwe-Tonge helaas niet bovenaan op de lijst van het aantal rijksmonumenten. Goedereede voert de lijst aan met maar liefst 118 rijksmonumenten. Sommelsdijk staat met 79 op een tweede plaats. Het is omdat de sluis van Battenoord tot de rijksmonumenten van Nieuwe-Tonge gerekend wordt, anders was Nieuwe-Tonge de hekkensluiter van de lijst geweest. Welke dorp is de hekkensluiter? ANTW: Stellendam
89. Nieuwe-Tonge (inclusief Battenoord) telt drie rijksmonumenten. De sluis van Battenoord is een van deze drie. De poortpalen zijn geen monument. Zij zijn nieuw, maar desalniettemin heel erg mooi. Vind een aanwijzing voor het tweede rijksmonument van Nieuwe-Tonge aan de hand van de wapenschilden op de poortpalen. Zet de gevonden letters in de lege vakjes. ANTW: WIEK
90. Het tweede rijksmonument van Nieuwe-Tonge is de MOLEN. Het derde rijksmonument is de dorpskerk. Die had voorheen een rol in de drinkwatervoorziening. Vóór de komst van het drinkwaterleidingnetwerk waren de dorpsbewoners voor hun drinkwater afhankelijk van grond- en regenwater. Tijdens droogteperiodes was het prettig dat er voor de dorpsbewoners ook nog de “regenbak” was. Regenwater dat op het dak van de kerk viel werd via goten en pijpen naar dit ondergrondse waterreservoir afgevoerd. Ontdek onder welke regenpijp van de kerk de toegang tot de regenbak schuilgaat: ANTW: B