Met de polder Oud-Herkingen achter de dijk is het hier allemaal begonnen. Na Dirksland is het de oudste polder van Overflakkee. De ligging was ongelukkig gekozen: na de eerste bedijking is de polder meerdere keren verdronken. Op het bord is een rondje polder Oud-Herkingen: 89-81-82-11-89. Vind het jaartal van de eerste bedijking door twee maal een rondje Oud-Herkingen te lopen. Hoeveel kilometer hebt u dan gelopen? ANTW: 14,20 (jaartal: 1420)
Hoewel via de sluis geen water meer loopt, loopt het water u misschien nog in de mond van een snoepje uit grootmoeders tijd: de ijsbonbon. Hoe zag die er ook alweer uit? ANTW: B
Een alikruik heet in het Flakkees kruukel. Gekookt is deze eetbare zeeslak een lokale lekkernij. In het Flakkees heeft een kruukel nog een andere betekenis. Wat zal iemand van de watersportvereniging tegen u zeggen als u met deze andere kruukel wilt wegvaren? ANTW: “Vindt u uw baby niet wat jong om mee uit varen te nemen?”
Tot 1780 leefde het dorp voornamelijk van de visvangst. Toen het dorp het recht op de oester- en mosselvangst verloor, schakelde het over op de landbouw. In de landbouw op het eiland werken tegenwoordig veel arbeiders uit Oost-Europa. Veel van deze arbeiders komen uit het land dat dezelfde vlag heeft als het schildje van de wandelroute langs het spui. Om welk land gaat het? ANTW: Polen
Klopt het dat er in het buitenland nog een Grevelingen is? ANTW: “Oui, Grevelingen is ook een stad in Frankrijk”, aldus de Fransman
Welk record heeft de Grevelingen? ANTW: Grootste zoutwatermeer van Europa
Herkingen is in drie polders gelegen: Oud-Herkingen, Sint Elisabeth en Klinkerland. Vroeger had elke polder een eigen bestuur. Door heel veel samenvoegingen ontstonden uiteindelijk waterschappen als Hollandse Delta. Het hele eiland valt tegenwoordig onder dit waterschap. Wie staat aan het hoofd van een waterschap? ANTW: De dijkgraaf
Ontdek de naam van een van de adoptiegemeenten door de volgende rebus op te lossen: ANTW: Lange Ruige Weide
En welke adoptiegemeente gaat schuil achter de volgende rebus? ANTW: Sint Maarten
Door wegtrekkende bibliotheekvoorzieningen start menig eilandbewoner een minibibliotheek zoals op Nieuwstraat 30. Dit nieuwe fenomeen laat onverlet dat het meest gelezen boek ter wereld al wat ouder is. Het is namelijk: ANTW: de Bijbel
In de boeken van vraag 10 komt helaas ook geweld voor. Op welk huisnummer treft u het symbool tegen (zinloos) geweld aan? ANTW: 26
Van alle misdrijven op het eiland is vernieling het meest voorkomend. Het eiland Goeree-Overflakkee is een van de meeste veilige plekken binnen de provincie Zuid-Holland. Hoe doet Herkingen het qua vernielingen in vergelijking met de rest van het eiland? ANTW: Een stuk beter (minder dan de helft van het eilandgemiddelde)
Een van de bemanningsleden die de crash bij Herkingen noodlottig werd, droeg geen reddingsvest. Omdat de Duitse bezetter tijdens de oorlogsjaren het eiland grotendeels onder water had gezet (= inundatie), is aangenomen dat het bemanningslid is verdronken omdat hij niet kon zwemmen. Dit bemanningslid droeg geen reddingsvest vanwege: ANTW: zijn geringe lengte
Toen na de Tweede Wereldoorlog het land weer droog gemaakt werd, kon men weer landbouw bedrijven. De landbouw mechaniseerde in die tijd in rap tempo. Een bekend merk in de landbouwmechanisatie is te vinden op de Peuterdijk, namelijk: ANTW: John Deere (Amerikaans, opgericht in 1837)
Achter het Onderlangs ligt het voor Flakkee kenmerkende polderlandschap. Hoewel er van veeteelt weinig sprake was, bezat men toch dieren omwille van de bemesting van het land. Loop het Onderlangs af en zet de afgebeelde dieren in de volgorde zoals u die dan tegenkomt: ANTW: C E A D B
Gereformeerde Gemeenten zijn een behoudende stroming binnen het christendom, in de volksmond ook wel Bijbelvast genoemd. Met welk woord eindigt de Bijbel? ANTW: Amen
De hoofdstad van Engeland is Londen. Wat is de hoofdstad van Canada? ANTW: Ottawa
Hier was vroeger een boomgaard. Fruit uit de boomgaard kon vroeger langer bewaard worden door deze in een speciale pot te doen. Deze pot met inhoud werd dan in heet water gezet, waarmee de zuurstof uit de pot kon ontsnappen. De inhoud van de pot werd zodoende vacuüm getrokken waardoor de inhoud langer houdbaar bleef. Zo’n pot is een: ANTW: Weckpot
Welk woord gebruikt een Flakkeeënaar voor een steeg? ANTW: Slop
Door de Franse bezetting (1794-1814) werden bestuur, wetgeving en rechtspraak van elkaar gescheiden. Zo ontstond het ambt van burgemeester. Het meest vergelijkbaar met een burgemeester was vóór de Franse bezetting een: ANTW: een schout
Het Streekmuseum Goeree-Overflakkee verkoopt vlaggen met de wapens van de eilanddorpen. Op de witte vlag van Herkingen staan krabben en een mossel. Hoe ziet het wapen van Herkingen eruit? Weet u het antwoord niet meteen: het dorpswapen komt u op diverse plekken in het dorp nog tegen. ANTW: B
In de 20e eeuw werd het huis op nummer 13 bewoond door een schapenboer. Hoewel het woord lamsoor anders doet vermoeden, is het ook een plant. Deze op zilte grond groeiende plant is als groente erg lekker bij visgerechten. Lamsoor komt onder andere voor in het deltagebied waartoe Goeree-Overflakkee behoort. Hieronder ziet u drie zilte groenten. Welke hiervan is lamsoor? ANTW: A
De Sint Elizabethstraat draagt de naam van de polder waarin zij gelegen is. De polder was voor de landbouw bedoeld. Menig bewoner in de Sint Elizabethstraat heeft daarentegen een dier aan de voorgevel hangen. Zoek het huis met aan de voorgevel een kip met drie kuikens (“tieten” in het Flakkees). Welk tuingereedschap verbergen deze tieten? ANTW: Een gieter
Het Austinplein is vernoemd naar H.I. Austin, een van de bemanningsleden van het hier in 1944 neergestorte Canadese vliegtuig. Het informatiepaneel gaat niet over de omgekomen Austin, maar het andere omgekomen bemanningslid: J.F. Fennesey. Waarom is Fennesey (eerst) in Middelharnis begraven? ANTW: Fennesey was katholiek (er was geen katholieke begraafplaats in Herkingen)
Op nummer 19 bevindt zich Schildersbedrijf Bazen, een erkend bedrijf waarbij kwaliteit, service en overleg centraal staan. In 2019 heeft het bedrijf de monumentale molen van Herkingen opgeknapt. Als u Bazen in het Flakkees vraagt om naast uw huis ook uw wurveltje te verven, welk antwoord kunt u dan van Bazen verwachten? ANTW: “Het verven van uw deurknop is in de prijs inbegrepen.”
U loopt langs een brievenbus van PostNL. Wanneer u een kaartje wilt sturen naar iemand in de Herkingenstraat, gebruik dan de rechtergleuf (postcodes 2500 t/m 3099). In welke stad ligt de Herkingenstraat (en andere straten vernoemd naar dorpen die door de Ramp in 1953 werden getroffen)? ANTW: Rotterdam
Herkingen en Melissant zijn in 1966 tot de gemeente Dirksland gaan behoren. De gemeente Dirksland is in 2013 opgegaan in de gemeente Goeree-Overflakkee. “Fiets” hiervandaan een rondje om de drie dorpen van de voormalige gemeente Dirksland te bezoeken. Welke route is dan het kortst? (U mag dezelfde route meer dan eens fietsen.) ANTW: 79 → 78 → 71 → 42 → 46 → 77 → 44 → 79
Op de mooie locatie van Theetuin De Bongerd bent u van harte welkom voor een heerlijke kop thee (of iets anders). Maar wat is een bongerd eigenlijk? ANTW: Een boomgaard
Het Streekmuseum Goeree-Overflakkee heeft twee soorten eilandthee ontwikkeld: Flakkeese en Goereese thee. Zij zijn alleen bij het museum verkrijgbaar. Flakkeese thee heeft de smaak van een kruukplaetje (een Flakkees koekje). Welke smaak heeft Goereese thee? ANTW: Duundoornbes (duindoornbes)
Na de theetuin passeert u Doornhein Tools. Het bedrijf heeft slimme en snelle oplossingen voor bouw en industrie zoals gereedschap(skeuringen), persoonlijke beschermingsmiddelen en bedrukking van werkkleding. Doornhein is pas tevreden als de klant dat is. De Flakkeese uitdrukking “die spiekert nie zo hoag” is daarom juist niet van toepassing op Doornhein, want die uitdrukking betekent: ANTW: Niet zo slim
De molen is een Rijksmonument. Met zes Rijksmonumenten blijft Herkingen qua aantal monumenten vijf dorpen op het eiland vóór. Niet gek voor het een-na-kleinste dorp van het eiland. De molen is niet alleen een Rijksmonument, maar ook: ANTW: de kleinste korenmolen van het eiland
Als “joe over Haareken bint”, betekent dat in het Flakkees dat iemand te veel gedronken heeft of de weg kwijt is. Dat lijkt de vogelspotter ook te zijn geweest toen hij zijn lijstje met gespotte vogelnamen invulde. Zet de letters in de juiste volgorde om de namen van vogels te krijgen die op of rondom het eiland te vinden zijn. (De ij is één letter.) ANTW:
VLOERSCHAAL= AALSCHOLVER
EKOMETER = MEERKOET
SNIJLANG= NIJLGANS
REGENBED= BERGEEND
KERKLUI = KERKUIL
SCHEERKLOTS = SCHOLEKSTER
VIESRAND = VISAREND
VOELGIJS = IJSVOGEL
VLECHTSLAK = SLECHTVALK
AARPELLE = LEPELAAR
VIEZEWURMEL = ZILVERMEEUW
De letters in de gekleurde vakjes vormen van boven naar onder een handig Flakkees hulpmiddel bij het spotten van vogels. ANTW: VOAREKIEKER Met welke foto hebt u bingo? ANTW: derde foto (de vlinder)
Met de afsluiting van de Grevelingen in 1971 leek een einde te komen aan de levendigheid in de haven van Herkingen. Daarom besloten vijf inwoners in één avond tot de oprichting van Watersport Vereniging Herkingen. Ook de bewoners langs de benedenzijde van de dijk houden het havenverleden levendig. Waarmee? ANTW: meer dan twee ankers, twee schepen en een vogel op een meerpaal
Bij wie was Goeree-Overflakkee in 2020 als nieuwe woonplaats erg populair? Bij de 302 Inwoners uit de gemeente: ANTW: Rotterdam
Ook Herkingen zag het inwonertal in 2020 stijgen: + 25 inwoners. Desondanks is Herkingen na Achthuizen het kleinste dorp van het eiland. In Achthuizen wonen per 1 januari 2021 1.074 inwoners. Bereken het inwonertal van Herkingen per 1 januari 2021 als volgt: ANTW: Noteer het kengetal van het telefoonnummer van het eiland: 0187. Noteer het 9e en 6e cijfer van het telefoonnummer van de B&B achter elkaar: 16. Noteer het inwonertal van Achthuizen: 1.074. Aantal inwoners Herkingen = 1.245
Klaar voor een lesje Flakkees? U weet inmiddels dat kuikens in het Flakkees “tieten” zijn. Wat zijn “pielen”? ANTW: Eendenkuikens
Als moeder (of vader) roept dat het wasgoed “uut z’n fasol” is, dan is het wasgoed: ANTW: verfrommeld
Van oorsprong zijn dorpsfeesten vaak verbonden met de landbouw. Oogstfeesten zijn wereldwijd het meest bekend. Het eiland kent een festiviteit verbonden aan het pootseizoen van aardappelen. Traditioneel eten de eilandbewoners dan een aardappelgerecht met spek. Ons Huis organiseert deze eilandfestiviteit ook. Die heet: ANTW: Poterbal
De teelt van meekrap, aardappelen en uien is van grote invloed op de ontwikkeling van Overflakkee en dus ook Herkingen geweest. Via de haven vonden landbouwproducten hun weg naar belangrijke afzetmarkten als Noord-Brabant. Tegenwoordig komt op het eiland ook veel tulpenbollenteelt voor. Maar waarom niet in de directe omgeving van Herkingen? ANTW: Grond(water): de invloed van het zilte water van de Grevelingen
Hoewel het toerisme toeneemt, is er nog veel aardappelteelt op het eiland. Welk toeristisch eiland teelt ook aardappelen welke zeer geliefd bij Nederlanders zijn? ANTW: Malta
Er is nog een toeristische eiland waar veel aardappelen geteeld worden. Deze krielaardappelen eet men daar in de schil en heten papas. Los de rebus op om de naam van dat eiland te vinden. ANTW: Gran Canaria
2e ETAPPE
De mannen op het bankje bij de haven spraken uiteraard Flakkees met elkaar. Maar als zij hun plek in social media taal moesten omschrijven, dan appten zij u: “ik bin 8r d w8”. Ofwel: ik ben ANTW: achter de wacht
“Bin joe over Haareken” dan ben je in het Flakkeese dialect dronken of de weg kwijt. Waarmee kan iemand hier zijn weg weer vinden? ANTW: Een kompas in het wegdek
Waardoor vielen er in het dorp Herkingen zelf geen slachtoffers in 1953? ANTW: Tijdige waarschuwing van de dorpsbewoners
Niet alleen tijdens de Ramp maar ook tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam het eiland grotendeels onder water te staan. Het ingevloeide water leidde in beide gevallen tot massale evacuatie van eilandbewoners. Ook de natuur ondervond schade door het (zoute) water. Het eiland mag dan niet bekend staan om haar bosgebieden, toch is bij de boom vóór het dorpshuis het oprichtingsjaar van Staatsbosbeheer te ontdekken. Dat is: ANTW: 1899
Dijken bekleed met asfalt zijn op diverse plekken op het eiland te vinden. Normaal gesproken worden dijken met klei bekleed. Klei is stevig en waterwerend. Waarom werden na de Ramp veel dijken aangelegd die met asfalt werden bekleed? ANTW: Er was onvoldoende klei beschikbaar voor de massale reparaties en aanleg van dijken
Dingeman (kortweg Dim) is een voornaam typisch voor Goeree-Overflakkee en omringende eilanden. De oud-Germaanse betekenis is gerechtsdienaar. Ook de watersport kent een dingeman. Hét watersportbedrijf van Herkingen, L.J. van der Velde, weet vast wat het is. Het bedrijf heeft niet alleen een ruim watersportassortiment, maar verzorgt ook bootonderhoud, -reparatie en -stalling. Wat is een dingeman in de watersport? ANTW: Naam voor touw dat bij gebruik de schipper in staat stelt het roer los te laten
Vóór de Ramp was het gebied links van u nog water. De asfaltdijk die het dorp daarna kreeg, werd de nieuwe buitendijk. Een voormalige buitendijk die landinwaarts komt te liggen na de aanleg van een nieuwe buitendijk, wordt ook wel genoemd: ANTW: een slaperdijk
In de enige supermarkt van Herkingen is van alles verkrijgbaar. In de gezellige Dagwinkel is daarnaast ook altijd ruimte voor een gezellig praatje. Wat is op de buitengevel van rechts naar links een juiste productvolgorde? (Maar wees uiteraard ook welkom ín de winkel!) ANTW: Kip, worst, groente
Welke De Lignie-landbouwmachine ziet u op de foto rechts afgebeeld? ANTW: Een bietenrooier
Hieronder ziet u vier afbeeldingen van De Lignie-landbouwmachines. Van links naar rechts gezien: om welke machines gaat? ANTW: Loofklapper, mestverspreider, weeginstallatie, kipper
De Flakkeese polders met hun kleigronden zijn zeer vruchtbaar. Welk van onderstaande vruchtbaarheidssymbolen komt u als eerste in een bovenlicht op het Scharloopad tegen? ANTW: Levensboom
Een hond blaft, een kat miauwt en een duif koert. Toevalligerwijs is Koert ook een typisch Flakkeese achternaam. Wat doen de volgende dieren? (Bij juiste invulling vormen de gekleurde vakjes van boven naar beneden een achternaam typisch voor Herkingen.)ANTW: Een haan kraait, Een gans gakt, Een schaap blaat, Een ezel balkt, Een geit mekkert. Achternaam: Kalle
De brandweerkazerne met haar toren (bedoeld voor ophangen en drogen van brandweerslangen) is duidelijk herkenbaar. Maar welke van onderstaande afbeeldingen herkent u juist niet bij de kazerne? ANTW: de tweede afbeelding
Het voormalige dorpshuis van Herkingen is herkenbaar aan de twee gevelstenen met een gezicht Het ene gezicht kijkt ernstig (Ernst) en symboliseert de serieuze dorpszaken. Het vrolijke gezicht staat voor de minder serieuze dorpszaken. Diens naam is: ANTW: Luim
De Krammer en de Grevelingen grenzen aan (de zuidzijde van) het eiland. Welk water grenst ook aan Goeree-Overflakkee? ANTW: Volkerak
Koningin Juliana bezocht het eiland onmiddellijk na de Ramp. Hierdoor geniet het Koningshuis (nog steeds) een grote populariteit onder de eilandbevolking. Veel straatnamen op het eiland verwijzen daarom naar het Koningshuis. Juliana kreeg vier dochters. Beatrix (geboren in 1937) werd als eerstgeborene de troonopvolger. Wie is de tweede dochter van Juliana? ANTW: Prinses Irene
Welke derde kerkstroming trad in 2004 ook toe tot de PKN? ANTW: De Evangelisch-Lutherse Kerk
Onderstaande achternamen zijn populaire achternamen in Herkingen. Maar welke achternamen hebben in de Deltastraat ook nog eens een eerste steen gelegd? ANTW: De Geus en Soeteman
Het antwoord op vraag 55 is in deze straat te vinden. Op welk nummer woont de voormalige brandweerman? ANTW: 5
Een brandweersirene kan loeien. Wat kan op of rondom het eiland ook loeien? ANTW: Een koe en de wind
Voor een stoofarbeider van toen zal het huidige polderlandschap met de “krooitjes” windmolens even wennen zijn. Een krooitje is Flakkees voor een groep. Groepen dieren hebben vaak ook een specifieke naam. Zo overwintert bij het nabijgelegen buurtschap Battenoord jaarlijks een kolonie flamingo’s. Vul hieronder in de vakjes de bijbehorende groepsnamen in. ANTW: Een KUDDE schapen op de dijk, Een SCHOOL vissen in de Grevelingen, Een VLUCHT ganzen in de Flakkeese lucht, Een ZWERM spreeuwen boven de polder Klinkerland, En oesters … die zitten graag met z’n allen tezamen thuis op de BANK
De duidelijk zichtbare boerderij in de polder is Hofstede Krammerzicht, ook bekend als de Spookstee. Het zou er namelijk spoken. Spookverhalen komen in veel regio’s voor en waren vaak bedoeld om kinderen niet te ver van eigen huis of erf te laten afdwalen. Hoe heten de spoken van Goeree-Overflakkee? ANTW: Broelôôzen
Tijdens de 1e etappe vertelden wij u al over vliegenier Austin en dorpsbestuurder Deugt. Straks gaat u nog kennismaken met burgemeester De Vlieger. Wie van deze drie personen ligt aan het einde van het pad begraven? ANTW: Austin
Na de Ramp doneerden diverse landen woningen om het in nood verkerende eiland te helpen. Aan dit plein staan Zweedse en Oostenrijkse woningen, vandaar de naam Zweosplein. Hoe worden deze woningen ook wel genoemd? ANTW: Geschenkwoningen
Er staan hier vier Zweedse woningen. Hoeveel Oostenrijkse staan er dan? ANTW: Zes
Ondanks zijn populariteit kon Deugt ook op veel tegenstand rekenen. Hoge bomen vangen immers veel wind. Door de Ramp raakten veel bomen op het eiland beschadigd en werd massaal een snelgroeiende boomsoort geplant. Om welke hoge bomen gaat het? ANTW: Populieren
Misschien iets minder invloedrijk maar evenzo spraakmakend was Anthonie de Vlieger, burgemeester van Herkingen van 1856 tot 1880. Na 24 jaar burgemeesterschap werd hij uit zijn ambt ontslagen, omdat hij onder andere: ANTW: godsdienstles aan leerlingen gaf (kerk en bestuur behoorden gescheiden te zijn)
Ondanks zijn achternaam zal De Vlieger nimmer gevlogen hebben. Evenwel werd in de 20e eeuw gesproken over de komst van een vliegveld naar het eiland. Het transport van landbouwproducten werd dan minder afhankelijk van de scheepvaart. Uiteindelijk zijn de plannen voor een vliegveld niet doorgegaan. Wie vliegen er wel in deze straat? ANTW: Twee ganzen
VV Herkingen ’55 is middenin het dorp gelegen. Deze voetbalclub heeft dan ook een prominente plek in het verenigingsleven van het dorp. Als een Flakkeese voetbalfan een wedstrijd op landelijk niveau wil zien, dan is met 55 kilometer het meest dichtbij het stadion van: ANTW: Feijenoord Rotterdam
U bent hier eerder geweest. Met een achteruitkijkspiegel kunt u iets terugzien dat u eerder hebt gezien. Hoe heet een achteruitkijkspiegel in het Flakkees? ANTW: Een vrommekieker
In welke landen liggen het voormalige prinsdom Oranje en hertogdom Nassau? ANTW: Oranje in Frankrijk en Nassau in Duitsland
Nassau is de hoofdstad van welk land dat enkel uit eilanden bestaat? ANTW: Bahama’s
De Nederlandse en Franse vlag hebben dezelfde kleuren. Maar hoe ziet de Franse vlag er nu precies uit? ANTW: A
Pssst: hier in de steeg durven wij u wel een geheim over een klein Flakkees dorp te vertellen. Veel eilandbewoners hebben de achternaam van dit dorp, ook hier in Herkingen. Deze achternaam en dorpsnaam is: ANTW: Melissant
Welk trekdier zit verborgen in onderstaande tekening? ANTW: Het verborgen trekdier is een: HOND
Welke van onderstaande wapens behoort niet toe aan een van de adoptiegemeentes van Herkingen (maar is het wapen van de in 1857 opgeheven Flakkeese gemeente Roxenisse)? ANTW: B
Ontdek in de kerkramen ook welke van onderstaande gemeentes geen adoptiegemeente van Herkingen was. ANTW: Wormerveer
De visbank was de plek waar de lokale vis verhandeld werd. Het informatiepaneel vertelt u uiteraard nog veel meer over de historie van dit voor Herkingen zo typische gebouwtje. Ook typisch voor Herkingen was de weervisserij. Met een rij van takken van zo’n 1,5 kilometer lang (het rijs) werd bij laag water de doorgang voor de vis versperd. Hoe of waardoor ving men vervolgens de vis? ANTW: Door een visput in een hoek van het rijs te graven: de vis kwam bij laag water dan in deze put terecht
De bijnaam voor een inwoner van Herkingen is verbonden met de visserij: Panhaering. Een panharing is vers (ongekaakt en ongezouten) en wordt in verband met het gevaar van bederf binnen een dag gegeten. Een panharing wordt daarom ook wel genoemd? ANTW: Een groene haring
Panharing is haring gebakken in een (koeken)pan. Wat is braadharing? ANTW: Gebakken en in zuur ingelegde haring
Nederlanders verorberen jaarlijks zo’n 76 miljoen haringen. “Rauwe” haring is favoriet. Maar echt rauw is zo’n haring niet. Vóór consumptie wordt “rauwe” haring gekaakt. Dit betekent dat ingewanden, kieuwen en een deel van de keel van de haring verwijderd worden waarna de haring enige tijd in een ton met zout wordt gestopt. De alvleesklier wordt bij het kaken niet verwijderd. Waarom niet? ANTW: Rijping: de enzymen in de alvleesklier geven de haring meer smaak
Het einde van de puzzeltocht is in zicht. Trek of dorst gekregen? De Kaaidijk heeft drie horecazaken die u graag van dienst zijn: ’t Wapen van Herkingen, ’t Frietkot en Akino. In de jachthaven bevindt zich Brasserie Bolbaken. Zij zetten graag “d’n taefel voor joe an” ofwel: ANTW: zij dekken graag voor u de tafel
Streekmuseum Goeree-Overflakkee