Zwerf als Ooltgen over het wandelroutebord en vind met behulp van knooppuntencijfers het jaartal waarin Oeltgen op zijn plaat stuitte. Langstraat min Achthuizen = 11 De Weel min Bommelse Gorzen = 2 (11+2=13) Galathese Kreek = 83. ANTW 1383
In de tijd vóór de bedijking stroomde het deltagebied regelmatig over. De getijden sleten geulen uit en zo ontstonden eilandjes en kreken, waaronder de Galathese Kreek. Net als het verhaal van Ooltgen is de naam van deze kreek een mysterie. Hebben de bewoners de kreek naar de Galatenbrief uit de Bijbel of naar de Griekse nimf Galathea vernoemd? Een nimf als Galathea is een mythisch figuur die: ANTW: met zang schippers leidt naar gevaarlijk water waar zij hun ondergang tegemoet gaan
Zo’n 60 procent van het eiland werd onder water gezet. Om hoeveel grond ging het? ANTW: Meer dan 12.000 hectaren
Voorafgaand aan verscheping werden de landbouwproducten door een weegmeester gewogen. Dat gebeurde eerst in de waag onder het schuin tegenoverliggende raadhuis, later vanuit dit weeghuisje. Waaraan herkent u het wegen in de haven? ANTW: De weegschaal afgebeeld op de voormalige weegbrug
Tijdens de Tweede Oorlog bliezen de Duitsers de kluis van het plaatselijke hotel op om te kijken of er wat te halen viel. De kluis was leeg, maar het hotel raakte zwaar beschadigd. Wat was de naam van dit hotel en is tevens een typisch Flakkeese achternaam?
Noteer de naam: Hobbel
Welk maximale gewicht lijkt de weeginstallatie per weegbeurt te kunnen wegen? ANTW: vijfhonderd kilo
Het kunstwerk vertelt de dorpsgeschiedenis in vogelvlucht. De Voorstraat (met dorpskerk) is meermaals afgebeeld. Op een daarvan vliegt er een vogel over. Welke vogel? ANTW: Een eend
Tegenwoordig “liket” iemand op Facebook wat hij leuk vindt. Wie of wat wordt op het kunstwerk geliket? ANTW: Een dier
Een heerlijkheid mocht in ruil voor de te betalen erfpacht diverse rechten uitoefenen. Denk dan aan het recht op het houden van een markt, het jachtrecht en het recht op eigen rechtspraak. Welke van deze rechten is terug te vinden op de gevel van het raadhuis? ANTW: Het recht op rechtspraak
De Latijnse schrijfwijze van cijfers op de gevelsteen boven de voormalige waag is lastig te lezen, maar dat geldt ook het oud-Nederlands. Wat staat er NIET op de gevelsteen? ANTW: een Ieder een gaet ontfoVWen
Ziet u onder het bordes de gevelsteen met Neptunus en een meermin? En op het bordes de leeuwen? Wat ziet u nog meer? ANTW: Twee vissen
De straat met de dorpskerk aan het einde is de Voorstraat, van oudsher de voornaamste straat van het dorp. U bezoekt de Voorstraat in de 2e etappe. Maar het Oranjecomité uit 1938 heet u alvast van harte welkom in Ooltgensplaat. Van links naar rechts stellen wij aan u voor: schoolhoofd Meijer, bankier Voogd, kruidenier Pieterse, de vrouw van dokter Kramers, mw. Van Nieuwenhuizen, mw. Korteweg-Dorsman, kruidenierszusters Lena en Hilletje van Ree, gemeentesecretaris Korteweg en zaadhandelaar Hobbel. Welk lid van het Oranjecomité op de foto op pagina 10 stelt zich hieronder aan u voor?
“Ik ben niet de ambtenaar de het meest rechts staat. Ook niet de mannelijke kruidenier. Voor zover ik in het midden zou staan, zou ik voor een jas met een donkere kraag hebben gekozen. Ik wil zeker niet pal achter een roker staan. Ik zou nooit vóór een bankier durven gaan staan. Ik ben niet de vijfde persoon links van Hobbel. De knopen van mijn jas zijn niet goed zichtbaar. Van de dan overblijvende personen heb ik een eigen bedrijf, maar sta ik niet het meest vooraan. Ik ben …………………..”
Vul de naam van het comitélid in dat zich aan u voorstelde: LENA VAN REE
De kunstkruimel ligt voor een woning waar u in het raamvenster oude tabakswaren ziet. Van 1936 tot 1975 was op de Molendijk het kleinste winkeltje van het dorp gevestigd: de tabakswinkel van Bom. Hoewel de naam misschien anders doet vermoeden, verkocht sigarenboer Bom geen klapsigaren. Maar verkocht Bom wel (een) klapstuk? ANTW: Nee, maar runderstoofvlees is wel lekker bij pee mi juun (NL: hutspot)
“Mijn moeder had een Anker, ik heb een Anker en straks wil mijn dochter ook een Anker.” Deze bekende reclameslogan uit de 20e eeuw heeft betrekking op een naaimachinemerk. Welk bedrijf uit Ooltgensplaat houdt volgens een reclameaffiche op de Molendijk het maak- en verstelwerk met een naaimachine nog steeds in ere? ANTW: Vlieto
Voor digitale tv-aansluitingen bent u bij Satellietservice Eureka op het juiste adres. Vanaf de 70-er jaren hadden de meeste huishouden wel een tv-toestel. Maar daarvóór verzamelde de hele buurt zich vaak bij degene die een tv-toestel had. Kent u de tv-figuren in de fotocollage nog? Schrijf het nummer van de foto achter de juiste tv-figuur.
Maatje
4
Tommie
5
Yogi
1
Bolke
2
Kapitein Brombeer
3
Molendijk 87 staat in het teken van vervoermiddelen. Maar welk automerk staat op de foto vóór dit adres geparkeerd? ANTW: DAF
Welk vervoermiddel ziet u op de gevel van Molendijk 87? ANTW: Een paard
Wie houdt Bigge nog steeds in ere? ANTW: De bewoner(s) van huisnummer 9
In de Emmastraat (tegenover de school) was een postkantoortje gevestigd. Daarin stond ook een telefooncentrale. Toen, begin jaren vijftig, had het dorp circa 125 aansluitingen. De centrale was bemand van 08:00 tot 21:00 uur. Kon het dorp toen ook op zondag bellen? ANTW: Jazeker, maar alleen van 08:00 tot 09:00 uur
Na provisorisch herstel van granaatinslagen tijdens de Tweede Wereldoorlog en de waterschade door de Ramp in 1953 moest de Christelijke Nationale School in 1973 worden afgebroken. Het huidige schoolgebouw kwam ervoor in de plaats. Zouden de huidige leerlingen nog Flakkees spreken? Het Flakkees gaat in ieder geval met z’n tijd mee. Hoe heet een smartphone in het Flakkees ook wel? ANTW: Een vrieftelefoon
U gaat op de wal ook ronduit kijken. In de fotocollage staan negen afbeeldingen. Streep de afbeeldingen weg die u op of langs de wal tegenkomt. Welke afbeelding houdt u aan het einde van de wal over? ANTW: De foto met de vier wandelrouteschildjes
Flakkee staat niet bekend om zijn veeteelt maar om zijn landbouw. Toch hielden de bewoners dieren voor vleis en vorse eiers (NL: vlees en verse eieren). En de mest werd over het land uitgestrooid. Dieren hebben zo hun eigen plek om te verblijven of te slapen. Zet achter elk dier de juiste naam van diens verblijf- of slaapplaats.
Honden
Hok
Bijen
Korf
Koeien
Stal
Schaaps
Kooi
Kippen
Ren
Duiven
Til
Vossen
Burcht
Hazen
Leger
Fazanten
Nest
Zeehonden
Bank
Deze woning is gelegen op een deel van een voormalige ronduit. Wie woonde voorheen in deze woning? ANTW: Een burgemeester
Hoeveel geld zamelde het Nationaal Rampenfonds in? ANTW: Bijna 140 miljoen gulden
Van 1954 tot 1966 heeft in deze straat een houten badhuis gestaan. Door de komst van doucheruimtes in huizen werd het badhuis overbodig. Wat kostte een badhuisbezoek toen ongeveer? ANTW: A. Een kwartje.
Na de Ramp kwamen er vaste oeververbindingen. Ook kwamen mensen van de overkant op het eiland wonen. Die deden vaak buiten het dorp hun boodschappen. Tezamen met gemeentelijke herindelingen verdween hierdoor veel middenstand uit kleinere eilanddorpen als Ooltgensplaat. Gelukkig is er een RegioBank in Ooltgensplaat gebleven. Als u vroeger bij de middenstand van het dorp een “geeltje” uitgaf, waarmee betaalde u dan? ANTW: B. 25 gulden.
De Anti-Revolutionaire Partij (ARP), opgericht in 1879, was de eerste politieke partij van Nederland. Deze door Abraham Kuyper opgerichte partij was met name populair onder leden van de Gereformeerde Kerken in Nederland. Op de vlakbij gelegen Meidoornstraat van Ooltgensplaat stond ten tijde van de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 het hieronder afgebeelde verkiezingsbord. Omcirkel het pamflet van de partij waarin de ARP in 1973 is opgegaan. ANTW: eerste rij, derde foto van links (CDA)
Ga naar het beeld toe dat u ter hoogte van de 1e straat links ziet. Het beeld gemaakt in 1964 stelt een gezin voor en bevat afbeeldingen die bij het dorp horen. Hoeveel personen ziet u afgebeeld staan? ANTW: 4
Als u na het monument het gezondheidscentrum passeert, bedenk dan dat niet alleen tijdens de corona-epidemie maatregelen van kracht waren. In 1603 moesten de dorpsbewoners hun varkens binnenhouden. Besmette personen moeten hun honden en katten ook binnenhouden en deze vaak zelfs doden. Besmette personen moesten vensters dichthouden en bezoek was verboden. Om welke door vlooien overdraagbare dodelijke en besmettelijke ziekte ging het toen? ANTW: Pest
Een brandweerman moet oplettendheid zijn bij de bestrijding van brand. Hoe zit het eigenlijk met úw oplettendheid? In de fotocollage staan negen afbeeldingen. Omcirkel de afbeelding die niet thuishoort op het terrein van de kazerne. ANTW: De foto met het woord BRAND
Wanneer iets naar iemands overtuiging niet klopt, is het -hoe moeilijk ook- soms beter om een eigen weg te kiezen. Die mening was de Hersteld Hervormde Gemeente (het gebouw achter de brievenbus) ook toegedaan toen de Gereformeerde Kerken in Nederland, de Evangelisch-Lutherse Kerk en de Nederlandse Hervormde Kerk fuseerden tot de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Wanneer was deze fusie? ANTW: 2004
’t Centrum is een multifunctioneel gebouw voor onderwijs (OBS de Regenboog), kinderdagopvang (Kibeo), welzijn (Stichting Zijn) en sport. Geen gekke plek voor een puzzel over het leesplankje AAP-NOOT-MIES. Met dit leesplankje heeft menigeen leren lezen. In welke vakken horen BOK, GIJS en ZUS op het leesplankje thuis? ANTW: 1 ZUS, 2 GIJS, 3 BOK.
Op de Sportlaan heten de Tennis Vereniging Ooltgensplaat (TVO), Voetbal Vereniging Oost Flakkeese Boys (V.V.O.F.B.) en de ijsvereniging (Voorwaarts) u van harte welkom. Vraag iemand van de overkant (= iedereen van buiten het eiland) naar deze namen en hij zal vermoedelijk niet meteen weten dat het om sportverenigingen uit Ooltgensplaat gaat. Maar hoe zit het met de volgende landelijke voetbalclubs: weet u waar die vandaan komen? Zet achter elke voetbalclub het cijfer van de bijbehorende plaats.
De Graafschap
5
Oss
Heracles
8
Leeuwarden
RKC
4
Kerkrade
TOP
1
Waalwijk
SC Cambuur
2
Doetinchem
Go Ahead Eagles
7
Velsen
Roda JC
3
Deventer
Telstar
6
Almelo
Voor zover u niks met voetbal hebt, hebt u misschien wel wat met tennis? Wie is deze beroemde tennisser die in de jaren 70 veel prijzen won? ANTW: Björn Borg
Iets met schaatsen dan? Wie is deze winnaar van drie gouden medailles op de Olympische Winterspelen van 1988 in Calgary? ANTW: Yvonne van Gennip
Overlijden, begraven en rouwen gingen vroeger gepaard met velerlei gebruiken en regels. Zo was aanzegger Mans degene die in het dorp de huizen afging om dorpsbewoners te informeren over een overlijden. Een aanzegger trad pas binnen voor een kop koffie als de aanzegging gedaan was. Zo bleef “de dood” buiten. Er mag sindsdien veel veranderd zijn, maar Mans Uitvaartverzorging (sinds 1882) is er nog steeds. Hieronder treft u rouwtradities aan. Kruis aan welke daarvan onjuist is? ANTW: Afwezigheid van sieraden
Als u verder loopt, speur dan de omgeving achter de vele volkstuintjes af. Ziet u een jaartal dat de trampassagiers nog gezien kunnen hebben voordat het personenvervoer per tram op het eiland werd opgeheven? Ja, namelijk: ANTW: 1954
U reist per tram vanuit Ooltgensplaat. Op uw reis richting het westen moet u elk station aandoen dat met een locomotiefje is afgebeeld. Maar als u voor de zevende keer een station met een rood locomotiefje ziet, vindt u het wel welletjes en stapt u uit. In welke plaats bent u dan uitgestapt?
Stellendam
Hierboven ziet u een paard afgebeeld. Ontdek in de afbeelding welk dier nog meer op de Hellegatsplaten te vinden is: ANTW: Kikker
Elk dorp heeft zo zijn bijnaam op het eiland. Hiermee plagen de eilanders elkaar een beetje. De inwoners van Ooltgensplaat worden Windbuul’n genoemd. Als er veel wind op het Hellegat was, kon het er natuurlijk spoken, maar dat is niet waaraan Plaetenaeren hun bijnaam te danken hebben. De naam Windbuul slaat op: ANTW: Dikdoenerij: als er wind in een buul (een zak) komt, lijkt het nog wat maar binnenin zit er eigenlijk alleen maar lucht
Chauvinisme is de Plaetenaer niet vreemd. Landelijk bekende chauvinistische uitdrukkingen zijn Oranje boven en Fryslân boppe. Wat zegt een Plaetenaer? ANTW: Plaetje boven!
Wat was de naam van deze primitieve huisjes? ANTW: Slikhuisjes
Ratten konden in die tijd een heuse plaag vormen door gebrekkige hygiëne. Ratten waren nare ziekteverspreiders. Maar er is net als toen nog steeds een rattensoort die een bedreiging vormt voor de stevigheid van een dijk. Dat komt doordat deze rat zijn hol in een dijk graaft, waardoor een dijk verzwakt. Om welke rat gaat het? ANTW: Muskusrat
En hoe ziet die rat er eigenlijk uit? ANTW: A
Het water van de haven ligt er nu vredig bij, maar dat was in 1953 wel anders. Op welk huisnummer kunt u zien, hoe hoog het water toen stond. ANTW: 11
Wie na de 1e etappe pauzeert met een speculaasje, heeft grote kans een speculaasje uit Ooltgensplaat te eten. De speculaasjes van De Ruiter’s Bakkerij aan de Dorpsweg treft u overal in Nederlandse winkels aan. Maar uit welke plaats/regio/land komen de volgende lekkernijen? Zet achter elke lekkernij het juiste cijfer van de bijbehorende plaats/regio/land.
Vlaai
3
’s-Hertogenbosch
Bol
1
Twente
Spekkoek
6
Limburg
Krentewegge
2
Luik (België)
Scone
9
Spanje
Apfelstrudel
7
Indonesië
Schwarzwälder kersentaart
8
Oostenrijk
Wafel
4
Duitsland
Churros
5
Engeland
2e etappe
Vóór de tijd van het zwembad was hier een barakkenkamp gevestigd. Links was de keuken en in de loods rechts waren geweren opgeslagen. Het torentje voorzag de soldaten van drinkwater. Hieronder heeft een soldaat echter iets te veel van een binnengesmokkelde fles sterke drank gedronken. Bij het salueren roept hij nogal vreemde militaire rangen. Weet u welke militaire rangen schuilgaan achter de saluten van deze dronken soldaat?
ROLROKAAP
K
O
R
P
O
R
A
A
L
DARILAMA
A
D
M
I
R
A
A
L
NAAREGEL
G
E
N
E
R
A
A
L
OOSTRAM
M
A
T
R
O
O
S
NATTENUIL
L
U
I
T
E
N
A
N
T
De Engelse koning was toentertijd een vijand van de Franse Napoleon. Hoe ziet een bewaker van de Engelse koning(in) er nog steeds uit? ANTW: C
Door de verovering van het fort gaven Franse soldaten in de omgeving zich over. Hierdoor kwam de bevrijding in een stroomversnelling. Vóór de tijd van het fort is Nederland bezet geweest door Spanje. Er tijdens de Tachtigjarige Oorlog met Spanje een Nederlandse plaats die door inundatie de Spaanse belegering wist af te wenden. Hierdoor ontstond de volgende historische spreuk: ANTW: Bij Alkmaar begint de victorie
Wie zou Willem I al in 1815 opvolgen (en was dus de oudere broer van Prins Frederik)? ANTW: Prins Willem II
Nadat hij de Slag om Leipzig had verloren, was Napoleon definitief verslagen. Prins Frederik vocht in Leipzig mee tegen Napoleon. Toen hij daarna naar Nederland kwam, had prins Frederik het hier niet zo naar zijn zin, omdat hij: ANTW: geen woord Nederland sprak of verstond: hij was in Duitsland opgegroeid
Aan het begin van de 20e eeuw stonden er op het fort zeven kanonnen en waren 157 kanonniers opgesteld. Hoe heet de wetenschap die zich bezighoudt met de baan die een kogel, zoals die van een kanon, aflegt? ANTW: Ballistiek
Na de Eerste Wereldoorlog verloor het fort zijn strategische betekenis en werd het in 1928 opgeheven als vestingwerk. Wanneer was de Eerste Wereldoorlog? ANTW: 1914-1918
Zo’n toren als die van het fort van Ooltgensplaat heeft een specifieke naam. Zoek rondom de toren hoe zo’n toren heet. ANTW: Donjon
Hieronder ziet u de speelstukken van Stratego afgebeeld; de rangvolgorde is van links naar rechts. Het doel van Stratego is dat u de vlag van uw tegenstander vindt. Uw tegenstander is in dit geval Napoleon. Hij heeft al de nodige pionnen van u geslagen. Van de afgebeelde pionnen hebt u er van elk nog maar een over. De drie verborgen pionnen A, B en C zijn allemaal al door Napoleon buitgemaakt. Lees hieronder hoe Napoleon de ene na de andere pion van u afpakt, maar u weet uiteindelijk met uw allerlaatste pion zijn vlag te vinden en van Napoleon te winnen. Met welke pion hebt u de vlag van Napoleon gevonden? “Een verkenner van Napoleon slaat uw pion die één rang lager is. Uw soldaat met de grootste kwast op zijn hoed stuit op een Franse bom. De militair twee plaatsen hoger in rang dan uw mineur wordt geslagen door een vijandelijke maarschalk. Uw militair met de grootste snor sneuvelt door een kapitein uit Napoleons leger. De mineur van uw tegenstander schakelt uw pion uit waar eerder uw soldaat met de grootste kwast op zijn hoed op stuk liep. Uw soldaat die door zijn mindere wordt aangewezen wordt verslagen door een sergeant van Napoleon. Van de twee soldaten die u dan nog over hebt, wordt de laagste in rang geslagen door de generaal van de tegenpartij. Uw eigen vlag is nu alleen nog over met uw ………… maar met deze pion weet u toch de vlag van Napoleon te vinden en te winnen.” ANTW: Kapitein
Hieronder staan de pionnen die Napoleon als eerste van u afpakte. Zet in het lege vakje de bijbehorende letter uit de vorige afbeelding. ANTW: Kolonel B, Majoor, C, Generaal A.
Hoewel Nederland ten tijde van de Eerste Wereldoorlog neutraal bleef, werden alle militairen opgeroepen zich bij de eigen kazerne te melden. Deze tijd werd ook wel de Mobilisatie genoemd. Koningin Wilhelmina bezocht Ooltgensplaat om de hier gelegerde soldaten een hart onder de riem te steken. De auto waarin zij werd gereden (achterin foto) is een Nederlands fabricaat, dat vandaag de dag als sportief merk nog steeds gemaakt wordt, namelijk: ANTW: Een Spijker
Tegenover de uitgang van het fort ziet u op de dijk een hekje. Daarachter is het fietsveer. Vanuit de buiten het dorp gelegen Sluishaven (ook geheten Galathese Haven) verzorgde Van Nimwegen vroeger een veerdienst naar Dinteloord. Maar aan die veerdienst kwam een einde na de komst van de Haringvlietbrug. Zoek langs de Havendijk waar het tegenwoordige fietsveer naartoe gaat. ANTW: Net als het veer van Van Nimwegen: naar Noord-Brabant
Als u voor de paal staat (met uw rug naar de ijzeren poort), ziet u drie cijfers onder elkaar staan. Bereken hieronder de lengte van de langste routes van zowel de Omloop als de Waterpoortloop en vul het aantal kilometers in het vakje in. Bovenste schildje + middelste schildje + onderste schildje – 14 = 110 kilometer
Welk gezellig en jaarlijks terugkerend evenement vol activiteiten en braderieën vindt in Ooltgensplaat plaats en zal nimmer in Middelharnis kunnen plaatsvinden? ANTW: Oeltgendag
Boven de dijk ziet u vanzelf opdoemen waar Ooltgensplaat in de landbouwsector bekend om is geworden, namelijk: ANTW: ZAADTEELT EN ZAADHANDEL
De ui (juun in dialect) vormde naast de suikerbiet ook een belangrijk verkoopproduct van het dorp. Welke van onderstaande uiensoorten bestaan helemaal niet? ANTW: Gouden ui en roze ui
In de tijd dat de uienbollen gerooid moesten worden, ging ’s avonds de omroeper door het dorp met de uitroep: “Wie juunbollen wil snijden, kan zich melden bij mij”, gevolgd door: “ …. en ….. en ….. voor een gehele dag meebrengen!” Welke weggelaten woorden riep de omroeper om? ANTW: Mand, mesje, brood
Waarom was het lozen van spuiwater in de haven zo belangrijk? ANTW: Om verzanding van de haven tegen te gaan
Het mooie raadhuis … je blijft ernaar kijken. Opvallend zijn bijvoorbeeld de sierlijke muurankers. Muurankers waren eigenlijk heel functioneel: zij waren bedoeld om het uitknikken van de gevel te voorkomen. Hoeveel muurankers telt u op de voorgevel? ANTW: 18
Het pand waar nu Fiksen Personeelsdiensten (Zuid-Achterweg 2) is gevestigd, deed vroeger dienst als: ANTW: Kerk
Bewaren van bederfelijke eetwaren was zonder koelkast of vriezer lastig. Groente als kool en bonen kon met zout langer bewaard worden. Het werd dan in een zogenaamde Keulse pot gedaan. Hoe heette dit proces waardoor eten langer bewaard kon blijven? ANTW: Inleggen
Sinds de komst van buitenlandse toeristen en op het land werkende arbeidsmigranten kunt u op het eiland veel talen horen. Stel: er komen tegelijkertijd acht buitenlanders bij EEterij TwEE een patatje bestellen: een Brit, een Duitser, een Fransman, een Fin, een Pool, een Bulgaar, een Indiër en een Zuid-Afrikaan. Zeven van hen willen wat extra zout op hun patatje. Daarom vragen zij bij EEterij TwEE om zout, maar in hun eigen taal: suolaa, sout, salt, नमक, cол, sel en salz. Zet een kruisje achter de persoon die bij zijn patatje niet om extra zout gevraagd heeft: De Pool
Zoek bij de diaconie-woningen naar wat juist is: ANTW: Mac-Pherson was een predikant
Een aardappel is nog steeds dagelijkse kost voor een Flakkeeënaar. Cafetaria Ooltgensplaat bakt er voor u graag friet van. Maar zijn aardappels in het Flakkees nou: ANTW: aerpels
Als u bij de tegenoverliggende Coop-supermarkt vraagt om poepekool, wat zegt de Flakkeese Coop-medewerker dan tegen u? ANTW: “Laekker eey, boerenkool mi roakworst”
Er komt een Flakkeeënaar met een garrel bij fietsenmaker Van der Wende. Wat zal Van de Wende dan zeggen? ANTW: “Dat wordt een nieuw wiel: u hebt een slag in uw wiel”
Waar Prins Hendrik ’s ochtends door bedienden zal zijn gewekt, werd het gewone volk door een porder gewerkt. Een wekker had men toen nog niet. Een porder was meestal ook de nachtwaker van een dorp. Door aan het einde van zijn nachtdienst op het raam of de deur te kloppen werden dorpsbewoners door de porder “gepord” om op te staan en aan het werk te gaan. Welke deurklopper komt u NIET tegen op de Prins Hendrikstraat? ANTW: Een paard
De Weesmolenstraat zou verwijzen naar een oliemolen waarvan de opbrengsten ten goede kwamen aan het weeshuis van het dorp. De molenaar van een oliemolen werd meestal olieslager genoemd. De olie werd uit raap-, kool- of lijnzaad verkregen. Een oliemolen werd veelal aangedreven door water of: ANTW: paarden (ook wel rosmolen geheten)
Op 20 mei 1940 voltrok zich op het Hollandsch Diep een drama: een schip met Belgische krijgsgevangen raakte een mijn. Van de 164 slachtoffers werden er 134 in Willemstad werden begraven. Ook in de omgeving van Ooltgensplaat spoelden lichamen aan. Het merendeel (18) in Achthuizen werd begraven. Waarom daar en niet in Ooltgensplaat? ANTW: In Achthuizen was een Rooms-Katholieke begraafplaats, in Ooltgensplaat niet
Hieronder staan (volgens Genealogie Online) de drie meest populaire achternamen van het dorp. Een van deze drie komt het allermeest voor. Ontdek aan de hand van een gelegde eerste steen op de Kerksingel welke achternaam het meeste voorkomt in het dorp: ANTW: De Vos
Vergeet niet op de hoek even naar Jasmijn te kijken. Hier kunnen de dorpsbewoners voor bloemen en planten terecht. Maar hoe ziet een bloeiende jasmijn er eigenlijk uit? ANTW: B
De Stoofstraat herinnert aan de in 1916 afgebrande meestoof waarin meekrap werd gedroogd. Uit deze gedroogde plant werd een rode textielkleurstof verkregen. De wortels van de meekrapplant waren nogal lastig uit de grond te krijgen. Met welk van onderstaande gereedschappen haalde een landarbeider deze plant uit de grond? ANTW: C
Wie heeft meegeholpen aan de verbouw van de kerk? ANTW: Wilhelm
Een slop is Flakkees voor een steeg. In heel Nederland zijn veel stegen vernoemd naar (inmiddels verdwenen) beroepen die in zo’n steeg een werkplaats hadden. Kruis aan wat een kuiper maakte. ANTW: C
Zoek het pand met een gevelsteen waarop een schaap is afgebeeld. Waar staat dit schaap bovenop? ANTW: Een rode wolf: het kwaad
De straatnaam Brandewijnstraat kwam al rond 1780 voor, maar de oorsprong ervan is onbekend. Maar er zal hier door de eeuwen heen inmiddels menig glaasje brandewijn genuttigd zijn. Het lijkt erop dat een agrarische Plaetenaer met iets te veel brandewijn op hieronder een oogstlijstje heeft opgesteld. Zet de letters in de juiste volgorde om namen van gewassen te krijgen die op het eiland verbouwd worden. (De ij is één letter.)
STIEREBUIK
S
U
I
K
E
R
B
I
E
T
PAARDELAP
A
A
R
D
A
P
P
E
L
GASPEER
A
S
P
E
R
G
E
PLASROK
K
R
O
P
S
L
A
WERPENTINE
W
I
N
T
E
R
P
E
E
N
TOLJAS
S
J
A
L
O
T
STRAALPEEN
R
A
A
P
S
T
E
L
E
N
DOLLEKRIJSEN
K
N
O
L
S
E
L
D
E
R
IJ
De letters in de gekleurde vakjes vormen van boven naar onder een woord. Hopelijk heeft die Plaetenaer wel goed op zijn land gelet, anders kunnen zijn gewassen hier last van krijgen. ANTW: Beestjes
Wanneer was de bouw van de oorspronkelijke Sint Odulphus-kerk voltooid? ANTW: 1555
U bent niet de enige die in Ooltgensplaats worstelt met puzzelvragen. Vind de dichter die zich afvraagt waar het geluid gebleven is: ANTW: Lucebert
Misschien is het nog een onontdekt wonder van Sint Odulphus, maar de huizen in de Voorstraat kunnen praten. Zij stellen zich hieronder aan u voor en geven u telkens een aanwijzing over een huis aan de andere kant van de straat. Loop telkens naar het gevonden huisnummer aan de andere kant van de straat. Zo zigzagt u naar het einde van de Voorstraat. Uiteindelijk komt u uit bij een huis met een historische wetenswaardigheid.
A “Ik ben het breedste pand van de straat. Ik heb twee huisnummers. Het laagste huisnummer op mijn voorgevel is ..31.. Ga staan ter hoogte van mijn meest linker bovenraam (vanuit uw positie), draai om en loop in een rechte lijn naar mijn overbuur, te weten nummer ..34.. en doe hem mijn hartelijke groeten.”
B “Wat fijn dat ik de groeten krijg. Wilt u mijn groeten overbrengen aan mijn overbuur op nummer ..25.. die duidelijk een veel jonger uiterlijk heeft dan ik.”
C “Geen pand telt zo veel leeuwen als het witte pand op nummer ..26..”
D “Als u (heel) goed telt, dan telt u ..13.. leeuwen vóór, op of aan mij. Eet u smakelijk bij het overeenkomstige huisnummer.”
E “Ik zwaai altijd graag naar de koningin als zij met een vlag wappert. Alleen heeft zij geen huisnummer. Dat moet u afleiden uit de huisnummers van haar buren. Pas dan weet u dat deze koningin op nummer ..12.. woont.”
F “Als vorst gaf ik vroeger leiding aan het leger. Maar een leger is ook de naam voor een ligplaats van het dier dat u aan de voorgevel van huisnummer ..5.. aantreft.”
G “Mijn aantal vensters van mijn eerste verdieping staat gelijk aan het huisnummer van de overburen waar de nog jonge Pieter Bigge in 1721 zijn laatste adem uitblies, te weten huisnummer ..2...”
Door Napoleon rekenen wij in kilo’s, liters en meters: het metrieke stelsel. Op de weegbrug voor het weeghuisje kunt u helaas niet meer nagaan of u door de wandelpuzzeltocht een kilootje bent kwijtgeraakt. Maar trakteert u zichzelf gerust op een Napoleon: u hebt namelijk het einde van de puzzeltocht bereikt. Maar waarop trakteert u zich dan eigenlijk? ANTW: B